नेपाली हास्यव्यङ्ग्य अनलाइन पत्रिका

चिरञ्जीवी दाहाल :

मेरो एकजना छिमेकी काका, जो आफ्नै गाउँमा सानोतिनो व्यापार व्यवसाय गर्दै थिए, अचानक पसलको सटर बन्द देखियो, उनी हराए । उनी एक हप्तासम्म कतैतिर पनि देखिएनन् । पछि बुझ्दा थाहा भयो यही हप्ताभित्रै उनी “ स्वामी ज्ञान लोकेश्वर करुणामय महाराज ” बनेछन् । एक हप्तामा यति महान ज्ञानी बनेपछि के लागि दु:ख गर्नु पर्यो ? विदेश जानलाई व्यापारिक अनुभव चाहिँदैन, राजनीतिको माथिल्लो तहसम्म पुग्न न पढाइ चाहिन्छ न कुनै अनुभव ! न त फेसबुकमा ज्ञानको उल्टी गर्न अनुभव चाहिन्छ ! आखिर हामी नेपालीले गर्ने भनेकै यिनै तीन कुरा हुन् , कि विदेश छिर्ने कि राजनीतिको तातो झोला भिर्ने ! कि त फेसबुकमा रुमलिने ! तर पनि यी दुई काम गर्न त्यति सहज छैन । विदेश जान रिन पाउनु पर्यो राजनीति गर्न दिन आउनु पर्यो । सबभन्दा सहज भनेकै फेसबुकमा ज्ञानको उल्टी गर्नु हो ।

एक हप्तामा यति सजिलै स्वामी हुन सकिन्छ त्यो मौका कस्ले छोड्छ ! आजभोलि फेसबुकमा काकाका लाखौँ फलोअर छन् ‌ । उनले त्यही फेसबुक मार्फत ज्ञानको उल्टी गर्छन् र समय कटाउँछन् । यसैबीच गाउँका अन्य केही स्वनामधन्य व्यक्तित्वहरू मध्ये कोही फेसबुक चलाएकै भरमा धुरन्धर ज्योतिष बने । माता, पिता बनेर पसल चलाउनेहरू सय मात्र होइन, हजारौँको संख्यामा पुगिसकेका छन् । मेरो विचारमा फेसबुकको सुविधा नहुँदो हो त माता पिताका पसल रातारात मालामाल हुने थिएनन् । समाजमा कति मान्छेहरू हेर्दाहेर्दै समाजशास्त्री बने र समाज उत्थानका लागि रातोदिन आफ्नो महत्वपूर्ण समय खर्च गरिरहेका छन् । कति राजनीतिक विश्लेषक बने, कति त लगभग सबैजसो विषयको विज्ञ बनेर देशको सेवा गरिरहेका छन् । पण्डित, डाक्टर, इन्जिनियर मात्र होइन, वर्तमानमा निकै लोकप्रिय फेसबुकका माध्यमबाट केही दिनको अनुभव पश्चात् नै धेरै मान्छेहरूले सगरमाथाको सफल आरोहण गरेको सुन्न पाइन्छ । समयले स्वीकार गरिसकेको छ, उल्लेख गरिएका सबैको आधार शिविर त्यही फेसबुक हो ।

उसो त आजभोलि फेसबुकलाई साँच्चिकै ज्ञानको उल्टी गर्ने सुरक्षित स्थानमा परिणत गरिएको छ । टन्न खानुस् पिउनुस् बडेमानको भुँडी बनाउनुस् तर चिन्ता फिटिक्कै मान्नुपर्दैन । जसरी हसुरे पनि न पेट खराब हुन्छ , न पखाला लाग्छ । त्यसलाई पचाउने शक्तिशाली माध्यमका रूपमा देखापरेको छ फेसबुके “ज्ञानको उल्टी ” । दिनभरी खायो साँझ एकपटक फेसबुक खोलेर उल्टी गरिदियो पेट सफा भैहाल्छ ।

ज्ञान भन्ने कुरा जति बाँड्न सक्यो उति मन पेट हलुका हुन्छ । ज्ञान बाँड्दा अजीर्ण हुँदैन । चिल्लो, पिरो, तिखो, अपाच्य वस्तु हो भन्ने जान्दाजान्दै पनि मनमा शंसय लिनु पर्दैन । जे जसो भए पनि अन्त्यमा ज्ञानको उल्टी गरिदियो, सब ठिकठाक । यतिमात्र होइन अनेक धर्म शास्त्रका ग्रन्थहरू पढ्न त परै जाओस् ती ग्रन्थहरू छुन पनि पर्दैन, यसै ज्ञाता बन्न सकिने गरी प्रविधिको विकास जो गरिएको छ ।

रामायण, महाभारत, गीता, कुरान, बाइबल, त्रिपिटकलाई पढ्दा पढ्दै चन्दन बनाउनेहरूले बरू ज्ञान बाँड्न नसक्लान् तर फेसबुकको खेती गर्नेले भने यो चलाउन थालेको पहिलो दिनबाट नै ज्ञान बाँड्न सक्ने क्षमता विकास गरिसकेका हुन्छन् । यहाँ फेसबुक चलाउन मात्र जान्नुपर्छ , विज्ञता चाहिँदैन राजनीति शास्त्र, न्याय शास्त्र र कृषि शास्त्र, धर्म शास्त्र, स्वास्थ्य र सामाजिक शास्त्रका विषयमा मजाले उल्टी गर्न सकिन्छ । न कसैले औँला उठाउला भन्ने डर, न कसैले कार्बाही गर्ला भन्ने डर ! जाने बुझेको मात्र होइन र हल्लाको भरमा समेत सबै प्रकारका ज्ञानको उल्टी गर्न मजाले पाइने भएपछि भएन त मजा !

त्यसैले यो महत्वपूर्ण मञ्च निर्माण गरिदिने ती महान व्यक्तित्वलाई म मनमनै नमन गर्छु जसले यो एक्काइसौं शताब्दीमा ज्ञानको उल्टी गर्ने विशाल प्लेटफर्म निर्माण गरिदिएका छन् । हुन त यो प्लेटफर्म निर्माणका क्रममा तिनले एउटा फूलबारीमा जस्तै रङगीचङ्गी फूल फुलाउने उद्येश्यले प्लेटफर्म निर्माण गरेका पनि हुनसक्छन् । कतिले फूल पनि सारेर फुलाएका पनि होलान् र अझै सार्दै फुलाउँदै होलान् तर अधिकांश मान्छेले उल्टी गर्न आरम्भ गरेपछि सारेका ती सुन्दर फूलहरू समेत मान्छेले गरेको उल्टीले ढाकेर फूल त कुन्नि फूलका वोट समेत ढाकिएको देख्न सकिन्छ । हरेकदिन बिहानै फेसबुक खोल्यो त्यहाँ उल्टीका थुप्राहरू मात्र देख्न पाइन्छ । अब त सबैलाई बानी परिसकेको छ । डुङ्डुङ्ती गन्हाएको थुप्रोमा के होला भनेर खोतल्ने बानी सबैलाई परिसकेको छ । बरु उल्टी किन कोट्याउनु भनेर कसैले नकोट्याउने हो भने उल्टी गर्ने सिलसिलामा केही कमी आउन सक्थ्यो !

हुन त एकपटक गरेको उल्टीले धेरै जनाको मन तुरुन्त हलुका हुन्छ, मनमा आनन्द प्राप्त हुन्छ । विश्वास लाग्दैन भने सर्वाधिक उल्टी गर्ने स्थान भनेर ख्याति कमाएको यो युगको सर्वाधिक ठूलो र महत्त्वपूर्ण खाल्टो फेसबुकको ढकनी खोलेर हेर्नुस् त । कतै वान्ता गरेर सुकिसकेका, केही आलै र कतै भर्खर मात्र उल्टी गरिरहेको उल्टीका ताजा थुप्राहरू छरपस्ट देख्न पाइन्छ । खाल्टोमा भएका दुई चारवटा फूलका वोटहरू उल्टीको रागले ऐजेरुले ग्रस्त भए झैँ देखिन्छन् । एउटा विचारणीय कुरा के छ भने यहाँ एकदुई पटक उल्टी गरिसकेको मान्छेले भने यी उल्टीका थुप्राबाट दुर्गन्ध चलेको पत्तै पाउँदैनन् । लाग्छ, जताततै उल्टी गरेको भेटिए पनि यहाँ दुर्गन्ध होइन सुगन्ध फैलिरहेको छ । यहाँ एउटा मान्छेले दिनमा जतिपटक पनि उल्टी गर्न पनि पाइन्छ । उल्टी गरे वापत दस्तुर बुझाउनु पनि पर्दैन । न जरिवाना नै तिर्नुपर्छ ! टन्न खायो मजाले डकार्यो र फेसबुक नाम गरेको खाल्टोमा उल्टी गरिदियो मन शान्त पार्यो !

यसको मुख्य विशेषता नै यही हो । अन्न र कुअन्नबाट बनेका खाद्य पदार्थ र झोल पदार्थको सेवन गरेर उल्टी गरेको स्थानमा जस्तै यहाँ एकाबिहानै उठेर न साबुन पानीले खाटको छेउ सफा गर्नुपर्छ न उल्टी गरेको ठाउँमा सर्फ पानी भिजाएर घोटीघोटी पोछा लगाउनुपर्छ ! यसरी उल्टी गरेको स्थानमा सरसफाई गर्नु नपर्ने भएपछि छैन त यो प्रविधिको महत्त्व ! यहाँ त धित मर्ने गरी उल्टी गर्यो छोड्यो हिँड्यो । केही मान्छेहरू ससर्काउँदै यही उल्टीको ह्रासलाई कोट्याएर छानबिन गर्न थाल्छन्, यसै थुप्रोमाथि अनेकौँ तर्क वितर्क प्रस्तुत गर्छन् । तर त्यो उल्टीको थुप्रो गन्हाएर बसिनसक्नु भएको भने कसैले पनि पत्तो पाउँदैनन् ।

हुन त यसरी पेट खाली हुनेगरी उल्टी गर्न पाउनुलाई मैले पनि महत्त्वपूर्ण अवसरका रूपमा लिएको छु । भनिन्छ एउटै डुङ्गामा यात्रा गरेपछि शत्रुलाई पनि मित्रको व्यवहार गर्नुपर्छ । उसले जसो गर्यो त्यसै गर्नु श्रेयस्कर मानिन्छ । त्यसैले सबैले उल्टी गर्न थालेपछि चुप लागेर बस्न कस्को पो मनले मान्छ र ? यो फेसबुके खाल्टोमा मजाले उल्टी गर्ने गरिएकै छ । मन भारी भैरहेको बेला यहाँ आएर निर्धक्कसँग उल्टी गर्दा त्यही भारी मन एक्कासि हलुका हुन्छ । तर कता कता डर पनि लाग्छ, यसरी उल्टी गर्दै जाँदा एक दिन उल्टी रोक्नु पर्ने भयो र उल्टी रोक्ने औषधिको अभाव भयो भने चाहिँ वित्यास पर्न सक्छ । तर जेसुकै होस् एक थुप्रो उल्टी फेरि गरियो !

०००
चितवन