नेपाली हास्यव्यङ्ग्य अनलाइन पत्रिका

कुञ्जल शुभेच्छु लुइटेल :

‘कोभिड १९’ किताब राजेश मानान्धरको कार्टुन संग्रह हो । उनीद्धारा कोभिडका विषयमा बनाएका कार्टुनको सकलन हो । यस किताबको भित्री पेजमा ‘कोभिड १९ कार्टुनसंग्रह भाग १’ भनिएको छ । यसलाई काडमाडौँ महानगरपालिका वडा नं ७ चावहिलले प्रकाशन गरेको हो ।

प्रस्तुत कार्टुनसंग्रहमा निकै ज्ञानवद्र्धक कार्टुन संकलन गरिएका छ । यसमा वडा नं ७ का वडाध्यक्ष बुद्धकुमार डङ्गोल, बुढनिलकण्ठ स्कुलका प्राचार्य होमनाथ आचार्य, सहायक प्रिन्सिपल दीपकप्रसाद कायस्थ र तिमिला साक्य आचार्यका शुभकामना मन्तव्य छन् । त्यसै गरी सीताकुमारी ओझा, निश्चल श्रेष्ठ र हरिशरण ढुंगानाका शुभकामना मन्तव्यका साथै कार्टुनकार राजेश मानन्धरको भनाइ रहेको छ । यी भनाइले पनि किताबका बारेमा बताउँछन् ।

यस किताबमा ७७ ओटा कार्टुन समेटिएका छन् । यी सबै रमाइला छन् । सबैमा अंग्रेजीमा पनि भाषा दिइएकाले नेपाली बुझ्न नसक्नेलाई पनि रमाइला लाग्न सक्छन् । ७७ वटा कार्टुन सबैलाई मैले समीक्षामा समेट्न कठिन छ । त्यसो गर्न नसकेकाले म केहीको मात्र समीक्षा गर्दै छु ।

यहाँ भएका कार्टुनमध्ये पहिलो कार्टुन निकै रमाइलो छ । यस पुस्तककोे पहिलो कार्टुनमा कोरोनाको बेला कोरोना भाइरस आएर नयाँ वर्षको शुभकामना दिएर गएको कुरा छ । दोस्रो कार्टुनमा कोरोनाका डरले सबै थुनिएका र भाइरस कोही निस्कला कि भनेर बाटामा कुरेर बसेको चित्र छ । यस्ता कार्टुन हेर्दा र त्यहाँ लेखिएको भाषा पढ्दा रमाइलो लाग्छ ।

यहाँ समेटिएका कार्टुनमध्ये एउटामा खान नपुगेकाले बच्चालाई अनलाइन क्लासका लागि ल्यापटप र मोबाइल दिन नसकिएको र आमाले लकडाउन खुलेपछि छोरीलाई पढ्लिस् भन्दै सम्झाएको घटना समेटिएको छ (पृ.३९) । यो कार्टुन एकातिरबाट हेर्दा रमाइलो छ । अर्कातिरबाट हेर्दा मलाई त्यति राम्रो लागेन । किनभने यसमा बच्चालाई पढ्न नदिने र अहिलेको युगमा पनि पढाइ विरुद्ध गएर छोरीलाई मनोवैज्ञानिक असर पारेको मलाई मन परेन ।

यहाँ समेटिएका कार्टुनमध्ये एउटा कार्टुनमा कोरोनाका कारण विश्वभरिकै अर्थतन्त्र घटेको देखाइएको छ (पृ. ४३) । यो एक यथार्थवादी कार्टुन हो । किनकि यस कार्टुनमा देखाइएको चित्र र विषय यथार्थ किसिमको छ । आज पनि धेरै मानिसले र देशले यसको परिणाम भोगेका छन् । अझै सम्म पैसाको अभाव भोगिरहेका छन् ।

यहाँ समेटिएकामध्ये कार्टुनमा सार्वजनिक विद्यालयलाई दुरुपयोग गरिएको विषय प्रस्तुत छ । विद्यालयलाई लकडाउनका बेलामा मान्छेलाई क्वाटेन्टटाइनमा राख्ने ठाउँ बनाइएको । त्यस विद्यालयलाई हस्पिटलको जस्तो वातावरण पनि बनाइएको छ । यता निजी विद्यालयमा बालबालिकालाई भर्ना खुल्यो भन्दै विज्ञापन गरिएको छ पृ.६६) । यस कार्टुनका अनुसार कोरोनाको बेलामा बालबालिकालाई पढ्ने अवसरबाट वञ्चित गर्ने कार्य राज्यबाटै भएको भनिएको छ ।

नमुनाका रुपमा चर्चा गर्न खोजेको कार्टुन पनि रमाइलो छ । यस कार्टुनकाअनुसार कोरोनाको समय र मिति, गते र बार जति बढ्छ त्यति नै कोरोना बढ्दै जान्छ भनिएको छ । यसको चित्रमा पनि पहिलो चित्रमा थोरै र अन्य चित्रमा धेरै धेरै देखाइएको छ( पृ. ७३) । यस कार्टुनले चाहिँ बल्ल बल्ल हराएको कोरोना फेरि आएर हामीलाई असर पार्ने हो कि भन्ने त्रास पनि बढाएको छ ।

किताबको कार्टुनमा अर्थतन्त्रकै विषय देखाइएको छ । एउटा ठुलो टे्रनले मानिसलाई किचेको देखाएको छ । यस चित्रले हाम्रो पैसा र कमाइ दिनप्रतिदिन कमजोर हुँदै गइरहेको विचार राखेको छ (पृ. ७५) । यस कार्टुनलाई गहिरिएर हेर्ने हो भने छिमेकी राष्ट्र भारत र चीनमा हाम्रो धन गइरहेको छ भनेको पनि पाइन्छ ।

यस किताबमा धेरै खालका कार्टुन छन् । हाँ कुनै रोजगार नपाएर त्यसको मारमा सारा नेपालीहरु पर्नु परिरहेको छ भन्ने सङ्केत पनि गरेको छ । कुनैमा अनलाइनबाटै आमाको मुख हेरेको कुरा छ । कुनैमा परिवारमा कसैले खोक्ता डराउनुपर्ने कुरा पनि छ । एउटा कार्टुनमा सपनामा बालबालिकाले कोरोना भाइरसलाई लखेट्तै गरेको विषय छ (पृ.३०)। कोरोनाका कारण मान्छेका दाह्री र कपाल लामो भएको विषय पनि छ । एउटा कार्टुनमा कोरोनालाई बाघलाई जस्तै खोरमा थुनेर गाडीमा चढाएको देखाइएको छ पृ. ४९ । यी सबै रमाइला छन् ।

राजेश मानन्धर राम्रा कार्टुनकार हुन् । उनको एउटा अर्को राजेश मानन्धरको कार्टुन संग्रह पनि मैले हेरेको र पढेको थिएँ । त्यसका बारे पनि केही लेखेको थिएँ । अहिले अर्को कार्टुनको किताब पाएर खुसी लाग्यो । उनी राम्रा कार्टुन बनाउन सक्ने कार्टुनकार हुन् । उनको कार्टुन कला अझै विकास होस् । उनका अरु पनि कार्टुनका किताब पढ्न पाइयोस् ।

०००
युनाइटेड स्कुल, ललितपुर