नेपाली हास्यव्यङ्ग्य अनलाइन पत्रिका

माधव पोखरेल गोज्याङ्ग्रे :

दारी प्राय सबैको हुन्छ । सारी लाउनेहरूको त देखिन्छ । पुरुषहरूको गहनाका रुपमा रहेको यो दारीले कतिपय नारीहरूलाई रुवाएको छ भने कतिपयलाई हँसाएको छ । कतिपयलाई जीवनको सहारा भएको छ । कतिपयको दारीसँग दह्रो नाता गाँसिएको छ । दारी पालाहरू रोगी, जोगी, ढाेँगी, भोगी सबै प्रकारका हुन्छन् । आ आफ्नो स्वार्थकालागि दारी पालेर कतिपयले समाज तर्साएका छन् । कतिपयले समाज हँसाएका छन् । कतिपयले समाज रुवाएका छन् । कतिले समाजलाई अभिसापका रूपमा लिएका छन् । जे होस समाजमा दारीको भारी बोकेर परिक्रमा गर्नेहरूको जमात स सानै भए पनि यसले प्रभाव पारेको कुरालाई नकार्न सकिन्न ।

दारीको भारी नहुने हो भने मानव वास्तवमा शोभा विहीन हुन्छ । दारीले मानवलाई गहनाले झैँ सिगारेको छ । जँुगा र दारी फरक विषय भएकोले ती दुवैका महत्व फरक छन् । यहाँ दारीको चर्चा गरिएकोले दारीको बारीमा भेटिएका र देखिएका कुराहरू केलाउने जमर्को गरेको छु । चित नबुझेमा अदालत जान सक्नु हुन्छ । किनभने अदालतमा काम गर्नेहरूको पनि दारी छ । फरक यति हो कसैको दारीको भारी छ कसैको बिरालाका, मुसाका जुँगा जस्ता छन् भने कसैका गाला र चिउडोमा कोसौ टाढा उम्रेका छन् । घना दारी हुनेहरूलाई भन्दा पातलो दारी हुनेहरूलाई हाई सञ्चो हुन्छ । किनभने न चिलाउने डर न घोच्ने डर न दिनहुँ काटनु पर्ने टेन्सन ।

गाला रूपी बारीमा दारीको घारी पालेर कोही पनि ठूलो मान्छे बन्दैन । यदि कसैले ठूलो मान्छे बन्न दारी पालेको छ वा हो भने त्यो भन्दा मूर्खता अरु केही हुन्न । दारीको महत्व बुझ्नेका लागि ठूलो कुरा हो । नबुझ्नेका लागि केही होइन । केवल अनुहारको कुरूपता मात्र हो । कतिपयको अनुहारलाई दारीको घारीले मकै बारीकै रूपमा विकसित गरेको पाइन्छ । बिउ नरोपिकन उम्रने दारीको बारेमा धेरैले धेरै कुरा लेखेका छन् । जस जसले जे जे लेखे पनि कुरा मान्छेकै दारीको बारेमा गरिन्छ । दारी पाल्ने सबै जोगी हुदैनन्, कसैले सोखका लागि दारी पालेका हुन्छन् भने कसैले एउटा प्रतिज्ञाका साथ उद्देश्य पुरा भएपछि काट्ने हिसाव किताबले पालेका हुन्छन् । अर्थात् दारीसँग मानिसको एउटा उद्देश्य गाँसिएको हुन्छ । जुन उद्देश्यले मानिसको स्वार्थ पुरा गराउँछ । भन्नै पर्दा दारी मानवीय स्वार्थको पोको पनि हो । बेला मौकामा दारीले मानिसलाई बचाउँछ पनि र फसाउँछ पनि । दारीकै कारण धेरै सारीको बिजोग भएको पनि हामीले सुनेका छौँ, देखेका छौँ, भोगेका छौँ । कतिपय असली दारीवालाहरूले सारी लाएर जीवन यापन समेत गरिरहेका छन् । पहिले सारीदेखि डराउने पछि आएर सारीको महत्व बुझेर त होलानी खोजी गर्न थाले दारीवालहरूले ।

दारीको इतिहासका बारेमा कुरा गर्ने हो भने जङ्गली युगतिर फर्कनु पर्दछ । अहिले सञ्चार प्रविधिको युगमा आएर हामी जङ्गली युगतिर फर्कनु भनेको शून्यतामा रमाउनु हो । जङ्गली युगमा दारी र सारी सराबरी रूपमा रहन्थे र तर अहिले आएर त्यो समय छैन । त्यतिबेलाको दारी फोहरी हुन्थ्यो भने अहिलेको दारी सफा, सुकिलो, डिजाइन गरेर काटिएको हुन्छ । लेलिनकट, फ्रेन्चकट, बोके कट, खसी कट, मुसेकट, बिराले कट, भेडेकट लगायतका धेरै प्रकारका कटहरूको सक्कल बमोजिमको नक्कल ठीक छ भनि दारीको प्रतिलिपि प्रमाणित गरिएको हुन्छ । नेतादेखि जोगी, रोगी, भोगी, ढोगी सबै खालेले पाल्ने दारीको महत्व फरक फरक हुन्छ । किनकि जव ब्यक्तित्व नै फरक भएपछि महत्व फरक हुनु स्वभाविक नै हो । कस्को दारी कस्तो प्रकारको छ भन्दा पनि दारीको आकार प्रकार र सौन्दर्यता कस्तो छ सो अनुरुप दारीवालको सौन्दर्य झल्कन्छ । अर्थात् आफ्नो दारी कस्तो बनाएर राख्ने हो सो कुरा सम्बन्धित दारीवालमा भर पर्ने कुरा हो । रहरले दारीको भारी बोक्नेहरू सहर पसे भने लाटो देशका गाँडो तन्नेरी बन्छन् कि त चतुरानन्द बनेर आफ्नो दारीको बेइज्जत गर्न आफैँ लागि परेका हुन्छन् । समयलाई नबुझेर भनौँ वा नजानेर भनौँ दारीवालहरूलाई धेरैले नकारात्मक सोच बनाएर हेर्ने गरेको पाइन्छ ।

दारी र सारी दुवै एक अर्काका परिपुरक हुन । दारीलाई सारी चाहिन्छ, सारीलाई पनि दारी चाहिन्छ । देखाउने दारीको चाल ढाल र पाल्ने दारीको चाल ढाल फरक हुन्छ । कतिपय दारीले कतिको हत्या गरेको छ, कतिपय दारी आफैँले आत्महत्या गरेका छन् । सारीका कारण र दारीका कारण सम्बन्ध बिच्छेद गर्नेहरूको संख्या पनि कम छैन । जे जे भए पनि दारी भनेको पुरुषको गहना हो, यसले पुरुषको पुरुषोत्वलाई चिन्हाउन मद्दत गर्छ । दारी नहुने पुरुष पनि हुन्छन् तर उनीहरूको दारी नभए पनि पुरुषोत्व चाहि शसक्त रूपमा पाइन्छ ।

दारीको जमाना अहिले छैन । तर जमाना नभए पनि दारीले रमाना लिन भने सकेका छैनन् । दारीलाई रमाना लिन लगाउनु भनेको दारीका बिरुद्ध लाग्नु हो । दारीको भारी बोकेर हिडनेहरूले रमानाको होइन जमानाको कुरा गर्दछन् । दारीको जमाना कुनै समयमा थियो । केहीका लागि अहिले पनि छ । तर त्यसको दुरुपयोग भएको छ । सदुपयोग भएको भए दारी वालाहरूले यो मुलूकको मुहार फेरी दिन्थे होलान् । आफूलाई दारीको मालिक भनौँ वा खबरदारी गर्नेहरूको नेताका रूपमा उभ्याउने दारीवालहरूले नैतिकताका कुरामा भने आफूलाई चुकाएका छन्् । दारीको आडमा अर्काको ढाड टेकेर, जाल फ्याकेर, निर्धाहरूलाई ङ्याकेर सोझा साझा र निर्दोषहरूलाई जाकेर दारीको भारी बोकेर हिडनेहरूले नैतिकता बिर्सेका छन् । कतिपयले त चिउडोमा नभएको दारीलाई बजारबाट खरिद गरेर पनि चिउडोमा टासेर सक्कली रूपलाई कुरुप पारेका छन् ।

दारी सामाजिक, राजनीतिक, सांस्कृतिक, धार्मिक सबै खाले छन् । तर राजनीतिक दारीले समाजमा जरो गाडेर बसेका कारण दारीले जमाना अनुसारको काम गर्न नसकेको बुझिन्छ । काम गर्ने दारीको चालढाल नै अर्कै हुन्छ । बसी खाने, ठगी खाने, डुली खाने, गरी खाने दारीवालहरूले समाजलाई भाँडेका छन् । अर्थात् दारीवालहरू समाज भडुवाहरू हुन् । सबै दारीवालहरूलाई समाज भडुवा भन्न मिल्दैन । तर जुन जोगी आए पनि कानै चिरिएको भनेझै एउटाका कारण अरुलाई पनि कुनै बिगार नगरेको अवस्थामासमेत दोष थोपर्ने परम्परा परम्परादेखि नै चलिआएको सबैलाई थाहै छ ।

दारीको भारी बोकेर कोही विश्व भ्रमण गर्छन त कोही आफ्नै गाउँ पनि भ्रमण गर्न सकेका छैनन् । कोही दारीको भरमा पेट पालेर बसेका छन् । कोही दारीको सेट मिलाएर सारीसँग बसेका छन् । कोही दारीको रेट खोजेर बसेका छन् । कोही दारी काटने पैसा नभएर दारीवाल भएका छन् । कोही श्रीमतीसँग दारी काटन पैसा मागेर दारी काट्नुको सट्टा दारु खाएर आउँछन् । भनौ दारीको चरित्र बिचित्रको छ । यो बिचित्रको चरित्रभित्र धेरै कुरा लुकेको छ । खोजी नीति गर्ने हो भने ठूला ठूला अपराधहरू फेला पर्न सक्छन् । यी अपराधहरू मध्ये कतिपयलाई दारीले सारी लाइदिएको छ । अपराध सारीभित्र पसेपछि अरुले देख्ने कुरै भएन ।

समाजको अभिसापको रूपमा रहेको मठ मन्दिरको दारी र राजनीतिक, सामाजिक दारीको परिभाषा फरक छ । दारीको गुण अवगुणका बारेमा कुरा गर्ने हो भने गुणभन्दा अबगुण नै बढी पाइन्छ । ती अवगुणहरूलाई केलाउने हो भने दारीको भारी बोकेर सारी पछ्याउदै हिडनेहरू हुन वा दारी पालेर जोगीको रूपमा भोगी बनेर ढोगी बिचार पाल्नेहरू हुन सबै आफैले खनेको कालो र गहिरो खाल्डोमा जीवन गुजार्न बाध्य हुन्छन् । शुद्ध जोगीको दारीले सारी लाउदैन । बाँकी दारीवालहरू आफ्ना दारीको भारीसँगैे सारीको भारी बोकेर हिँड्छन् । दारीवालहरूको नाकमा र अनुहारमा कालो पोतिएको हुन्छ । पोतिएको कालो पुछेर गोरो बन्नका लागि समाजमा हरेक प्रकारका काला कर्तुतहरू गर्न, महल, दरवार धाउन , ढोके, हुक्के, चिलिमे बन्न कहिल्यै पछि पर्दैनन् । अर्थात जो चोर उसैको ठूलो स्वर भन्ने उखानलाई पनि दारीवालहरूले पुष्ट्याई गरेका छन् । अहिलेको जमानामा दारीको भारी बोकेर हिडने मान्छे भनेको समाजकै निम्ति भारी भएकोले दारी खौरन लाएर चोख्याउँदा पनि बिटुलै हुन्छन् ।

०००
‘भ्रष्टपति’ (२०७९)