शेषराज भट्टराईमक्ख
नढाँटी भन्नु त तपाईं मक्खको सीमाभित्र हुनुहुन्छ कि बाहिर ? मक्ख पर्दै कि पार्दै ?? कतै अधिक मक्खका कारण आँसु झार्दै त हुनुहुन्न नि ??
खुशी जनित शब्द ‘मक्ख’ एक प्रकारको मानव स्वभाव हो । जुन हरेकसँग सम्बन्धित छ । मक्ख शब्द हिन्दी शब्दको माखोबाट अपभ्रंश भएर बनेको होइन । अङ्ग्रेजी शब्दको हेप्पी शब्दलाई नेपालीमा मक्ख भनिन्छ । म अर्थात् आफूखुसी शब्दबाट नै मक्खको उत्पत्ति भएको मान्नुपर्छ ।
ठुस्किएर अँध्यारो अधर बनाउनुभन्दा मक्ख पर्नु निकै निको मानिन्छ । यो लेख लेख्दै गर्दा म नै मक्ख छु । मेरो श्रमले प्रकाशित हुने अवसर पायो र दुई चार सय कमायो भने म झनै मक्ख पर्छु । पुस्तकका रूपमा प्रकाशित गर्न सकेँ भने अझै मक्खको घनत्व बढ्दै जान्छ । पाठ्यक्रममा समावेश भयो भने लेखकका खलक नै मक्ख पर्छन् । अन्तर्राष्ट्रिय जगत्ले मन पराए भने सिंगो नेपाल देश नै मक्ख पर्छ । कृषि प्रधान देशमा पनि राम्रो लेख्ने लेखक हुँदा रहेछन् भनेर प्रचार गरे भने सारा नेपालीले खुसीले दारा देखाउने छन् ।
मक्ख पर्नलाई ठूलो प्रलय हुनु पर्दैन, साना साना परकम्पनले पनि मान्छे मक्ख पर्न सक्छ । जस्तो कृष्ण प्रणामी वा बैष्णवहरूले भोजन गर्न लागेका छन् भने एक पत्ता मन्जरी टिपेर दिँदा उहाँहरूको खुसीको सीमै रहँदैन । जँड्याहालाई आधा गिलास रक्सी दिए ऊ त्यसैमा मक्ख पर्छ । कोही अर्काकी कलकलाउँदी श्रीमती भगाउन पाउँदा मक्ख पर्छन् भने कोही सौतामाथि जाइलाग्दा मक्ख पर्ने गर्छन् । कसैले बृद्ध बाबुआमालाई वृद्धाश्रम पठाउँदा मक्ख पर्छन् त कोही छोरी बुहारीलाई डाँडा कटाउँदा मक्ख पर्छन् । भिखारीलाई पाँच रुपियाँ दिए मक्ख पर्छ र फुटपाथेलाई सडकमा व्यापार गर्न दिए मक्ख पर्छन् । कोही कसैका लागि जित मक्ख पार्ने खालको हुन्छ त कसैका लागि हारमा पनि मक्ख पर्ने गर्छन् । आफूलाई चित्त नपरेको मान्छेले हार्यो भने अर्को मक्ख परिराखेको हुन्छ । कोही प्रेमी पाउँदा मक्ख त कोही छोराछोरी पाउँदा मक्ख हुन्छन् । कोही केही गरेर खान सक्दा मक्ख पर्छन् त कोही नेतृत्व अभिभारा आफ्ना थाप्लामा खन्याउँदा मक्ख पर्छन् भने कोही अवकाश पाउँदा पनि खास काम भए झैं मक्ख पर्छन् ।
चुनावमा दलको टिकट पाएर मक्ख पर्नेहरू पनि धेरै छन् भने तिनले जित हातपारे भने त फूलमाला, अबिर, केसरी, श्रीखण्ड, चन्दन, द्रव्यादिले पूजा हुने भएपछि तिनका तीन पुस्ता नै मक्ख पर्छन् भनेपछि मक्ख ठूलै उपलब्धिमा मात्रै हात लाग्छ भन्ने कुरा हनुमानले पनि अनुमान लगाउँछ ।
थाराहरू गर्भ रह्यो भने मक्ख पर्छन् । कोही बेस्सरी धर्म गर्न पाउँदा मक्ख पर्छन् त कोही अधर्ममै मक्ख हुन्छन् । कोही गर्भ बोकाउँदा मक्ख पर्छन् त कोही गर्भ तुहाउँदा, कोही हँसाउँदा मक्ख पर्छन् त कोही रुवाउँदा, कोही खान पाउँदा मक्ख पर्छन् त कोही खुवाउँदा, कोही लिन पाउँदा मक्ख पर्छन् त कोही दिन पाउँदा, कोही भकुर्दा मक्ख पर्छन् त कोही हसुर्दा । जेहोस् मक्ख पार्ने र पर्नेको चक्र चलिरहन्छ । ओसामा बिन लादेनको प्राण पखेरु गोलीले उडाउन पाउँदा अमेरिका मक्ख परेको थियो । इराकी राष्ट्रपति सद्दाम हुसेनलाई मार्दा अमेरिका मक्ख परेकै हो । वि.सं. २०५८ जेष्ठ १९ गते राति नेपालका राजपरिवारलाई सोत्तर पार्दा ज्ञानेन्द्र, पारस र सेना प्रमुख मक्ख परेको अनुमान लगाउन सकिन्छ । राज परिवारको सुरक्षार्थ खटिएका सारा सुरक्षाकर्मीहरू बाँच्न पाइयो भनेर मक्ख नपर्ने कुरै भएन । कोही मार्न पाउँदा मक्ख त कोही अप्ठ्यारो पार्न पाउँदा मक्ख । स्वार्थी संसारमा आफू अनुकूल हुनासाथ मान्छे मक्ख पर्न थालिहाल्छ । मत्स्य न्यायले विश्व ढपक्क ढाकी सक्यो भनेपछि कमजोर लुतेका चारपाउ दिन दुई गुना रात चौगुना थरथर काम्दै, धरधर रुँदै लुलो हुँदै गइरहेको एक्काइसौँ शताब्दीमा ठूला माछाहरू मात्रै मक्खका मालिक हुन् त ? अनेक तरहले शक्ति सम्पन्न देशहरू आफ्नो ह्याकुलो दरो भएकामा असाध्यै मक्ख छन् ।
पापी, धर्माती, समाजसेवा, साहित्यकार, कलाकार, हरेक तह र तप्काका आफ्नो ठाउँमा आफ्नै किसिमले उद्युम उखरमाउलो मक्ख पर्न सक्छन् । महाराजा, महाधनी, महाजन वा तन्नम्भगत, दरिद्र, अल्छी, कामचोर, सुनचोर, नुनचोर, खुनचोर, हरेकका लागि मक्ख पर्न पाउने अधिकार उत्तिकै समान तौलको छ । पाँचौँ इन्द्रीयले वेष्ठित जो कोही मानव वान्छित फल प्राप्त भयो भने मक्ख पर्ने परम्परा मानव इतिहासभन्दा धेरै जेठो छ । हरेक मीठो फल प्राप्तिमा मक्ख पर्नु प्राकृतिक स्वभाव हो र सचेत र अचेतको भिन्नता भनेको नै यही हो । मक्ख पर्नु प्राणीको एकल अधिकारको कुरा हो । एउटा मक्ख पर्दा अर्को पनि मक्ख पर्नैपर्छ भन्ने हुँदैन । एउटा घरज्वाइँ बस्न पाउँदा मक्ख पर्छ भने अर्को बस्नु नपर्दा मक्ख पर्छ । एउटालाई रुचेको अर्कालाई नरुच्न नपच्न सक्छ । करकाप, ठेलठाल, पेलपाल, घँचेडाघुँचेडले पनि मक्ख पर्न सकिँदैन । मक्ख मानव देहमा प्रस्फुटित हुने अन्तर्निहित आन्तरिक स्वभाव हो र आफ्नो देह प्रफुल्लित हुँदा अधर अनि आङ्गिक स्वाङको छिद्रान्वेषण गरेर मक्खानुभव गर्न सकिन्छ ।
बालक बच्चा आमाको लाम्टो चुस्न पाउँदा निकै मक्ख पर्छन् । आमाको काख नै लाख भन्ने नेपाली भनाइ पनि छ । काखे बालकहरूका लागि यो नैसर्गिक अधिकारको कुरा हो । आमाले चुसे चपाएका खानेकुराहरू खान पाउनु नै उसको लागि सौभाग्यको कुरा हो । तन्नेरी, तरुनीहरू आफू सुहाउँदो हल गोरु नार्न पाउँदा असाध्यै मक्ख पर्छन् । चारपाउ टेकेर हिँड्न पाउँदा होस् या ठूलो भएपछि खसीको गर्दन गिँड्न पाउँदा, चर्पीमा आफै आउजाउ गर्न सक्दा, बोल्न, खेल्न, पेल्न, ठेल्न, दगुर्न, जित्न सक्दा पनि मानव उद्युम मक्ख पर्ने गर्छ । अक्षर चिन्दा, लेख्न जान्दा, मायालुसँग भेट हुँदा, परीक्षामा पास हुँदा र मर्ने बेलामा सास हुँदा या हरेक मामलामा आफ्नो उपस्थिति रहँदा मान्छे म नभई नहुने रहेछ भनेर मक्ख पर्ने गर्छ । ठूला ठूला घन्टाउके नेता राजनेता, राजा, रानी, ज्ञानी, तपस्वी, कुल्ली, कवाडी, नोकर, चाकर, डाक्टर, प्रोफेसर, हरेक सर मेडमको हविगत पनि यस्तै हुन्छ । वर्तमानका माननीय, सम्माननीय, श्रीमान्, श्रीमतीहरू, पीरो खाँदै, पिउँदै, चपाउँदै जिरोबाट नै हिरो भएका हुन् ।
जिन्दगीका आरोह, अवरोह पार गर्ने क्रममा बिँडी खाँदै सिँढी उक्लिएपछि मान्छे मक्ख पर्न सुरु गर्छ । दश कक्षा पास गर्न सक्यो भने त झन् गरि खान सक्ने भएँ भनेर नाम्ले परेको बोकाको च्यापु फुले झै फुल्न थालिहाल्छ । पकेट खर्च टार्न, गोजेरो भर्न, वा दम्पति मिलेर सम्पत्ति जोड्न, घरजम गर्न सक्दा पनि मान्छेको मक्खको सीमै हुँदैन । आमा बाबुको होटलमा नखाई आफ्नै बाहुबल बुताले जुत्ताको सुत्ता बाँध्न र टहरोको लहरो समायो भने त मक्खको आयतन अँगालामै अट्दैन । आफूले भनेजस्ता सन्तान र तिनले सही दिशा समाए भने मौजुदा मक्ख छचल्किन थाल्छ । आफ्ना प्युसा प्युसीले तनलाई लगानी गरेर वेतन बुझेर बेला न कुबेला पैसाको झट्टीसटी हान्न थाले भने मान्छेले मान्छेलाई नै हेर्न, टेर्नै छोड्ने, नातागोता भुसुक्क भुल्ने भएपछि चाहिँ मक्खले सीमा नाघेछ भनेर ठोकुवा गरे हुन्छ । नढाँटी भन्नु त तपाईं मक्खको सीमाभित्र हुनुहुन्छ कि बाहिर ? मक्ख पर्दै कि पार्दै ?? कतै अधिक मक्खका कारण आँसु झार्दै त हुनुहुन्न नि ??
०००
शिवशक्ति मार्ग
फूलबारी-११, पोखरा, कास्की
फोन ९८०६६७७५९४
