नेपाली हास्यव्यङ्ग्य अनलाइन पत्रिका

ठाकुरप्रसाद अधिकारी :

अर्डरको बारेमा धाक लाउन सुस्केरा हालेर गहिरो सोचेँ । जुन बेला चोसेमोसे भएर सोचेँ तर अर्डरको दर, भाउ कहिल्यै खुम्चिएर खुइलिएर खुलेको सुनिँदैन । यो एक्काइसौँ शताब्दीमा अर्डर कहिले फलामकोे सियो झैँ तीखो हुन्छ कुनै बेला धागोजस्तो मसिनो हुन्छ । उभिनेमा चारखुट्टे कुर्सीदेखि चार पाङ्ग्रे पलङ्लाई पहिला कसले अर्डर गरे पत्तो भएन । जनताको अर्डरले पञ्चायती व्यवस्था च्यात्यो । १०३ वर्षे राणाशासनको किल्ला तोड्यो । ०६२/०६३ को जनआन्दोलनको अर्डरले गणतन्त्र ल्यायो । अर्डरले पृथ्वी ढाक्नु भनेको अर्डर वादी हुनु हो । अर्डर भनेको न कुखुराको चल्लाजस्तो छ न त हाँसको चालजस्तो छ । अर्डरले न चलो भन्छ न त कुभलो नै गर्छ । अर्डरले कतै पाताल भेट्ला जस्तो कतै निलो आकाश छोला जस्तो । यो औडेखौडे मनले किन यस्तो सोचेको होला । अर्डर भनेको भेन्टाको बोटमा झटारो हाने जस्तो होइन र ? । प्रभु सत्ता हावाको जस्तो, वेग चट्टानको जस्तो बल प्रकाशको जस्तो तेज नै अर्डर हो । यो अर्डर भनेको तह नमिलेको अंग्रेजी मनुमुखी मानिसको पदजस्तै हो ।

मानिस रिसाएर बटारिँदा आउने झोकको एक रोग र योग नै अर्डर भनेर कतै पढ्नु भएको छैन होला । प्रत्येक आदेश भन्छ- भट्टीमा पाउरोटी डढाएजस्तो, भान्सामा चामल उसिनेजस्तो, मेलामा रोटी पोलेजस्तो, अगेनामा दाउरा बालेजस्तो अर्डर होइन । न त अर्घेलो व्यापारको कमिसन जस्तो नाफा हो अर्डर । मुख मिठ्याउन होस् वा जिउको घिउ बढाउन सबै अर्डर दिन्छन् । अर्डर मुखले बोलेर आँखाले इशारा गरेर, हातले संकेत गरेर जुनसुकै भाषाको समाजमा पनि अर्डर सुन्न र हेर्न पाइन्छ । अर्डर लाउने नेपाली बुद्धिजिवी प्रतिभाझैँ जुनसुकै बेला अर्डर आउन सक्छ । याे अर्डर कोरोनाले मान्छेको आयु निले जस्तो पनि होइन । भुकम्पले देश लुँडो पारे जस्तो पनि होइन । अर्डर सिङ फुक्लेको ठुटो गोरु जस्तो पनि होइन ।

आफ्नो पेटको भण्डार भर्न होस् आँतको दाँत तिर्खान होस् सबै अर्डर दिन्छन् । पुस्तकमा पुस्ताको कुरा जति पढे पनि ज्ञानमा दिमाग जति घोटे पनि अर्डरको दर भाउ केटाकेटीदेखि बुढापाकासम्म भइहाल्छ । अर्डर सर्वव्यापी छ । अर्डरको अध्याय पढेर सकिने पनि होइन । अर्डर र आदेशको अर्थ एकैनासको भए पनि एउटाको जन्म अङ्ग्रेजीमा र अर्कोको जन्म नेपालीमा भएको हुँदा आदेश भन्दा खादेश दिने अलि चलाख हुन्छ । गोजीको प्यासजस्तो आदेशको कुनै संसार हुँदैन ।

मेरो एकजाना साथी आदेशको दर भाउ दिन खप्पिस थिए । आदेशको चुच्चोमा बसेर पावर र पैसाको लागि दक्षिण जानु छ भने पूर्व हान्निएर चिच्याउँथे । जहिले पनि जे कुरामा पनि अर्डर अर्डर भन्थे । मैले वास्तवमा आदेशको सर्वसुलभ शब्द नै अर्डर हो भन्ने बुझेकाे थिएँ । अर्डर अक्षरको रहनसहनको कला हो भन्नेको पनि कमि छैन यहाँ ।

चेप्टिएर, घोटिएर, धसिएर, साँधिएर, ताछिएर विभिन्न परिणामको विषयमा अर्डर आउन सक्छ । परिस्थितिले आदेशले खा देश बनाउँछ । कसो कसो काइदाले अर्डर मिलेजस्तो लाग्छ । यसो उसो भने पनि तरकारीको भाउ बेठेगान नभएझैँ  बाह्रखरीको अक्षरमा अर्डर भनेको दाल भात डुक्कु जस्तो सबथोक होइन रहेछ । आदेश भनेको आदेश नै हो । अर्डर भन्दा आदेश अलि चलाख छ भन्ने मेरो सोचाइ छ । मेरो हाड नभएको जिभ्रोले फरक ढंगले घोच्न पनि सक्दैन । फेसकुकले बनाएको चन्द्रलोक र यम लोकको यात्रा गरेजस्तो पढाईमा साठी कटे पनि अर्डरको आदेश वृद्ध हुँदैन रहेछ ।

यसरी अर्डर दिन कुनै आदेशको दिन तिथिमिति कुरी रहनु नपर्ने रहेछ । वाक्यहरूमा जोस भर्न उसले गरेको अर्डरको परिभाषाले न माथिकालाई फाइदा हुने कुरा पाएर भेट्थे । न त तलकालाई सम्म पार्न छुन्थे । अरुको लहलहैमा गुनगुनाएर भुनभुनाउने साथी पनि थिए । जो जवानको जोश आउँदा अर्डर आउनासाथ चल्ने साथी पनि भेटेको थिएँ । बाटोमा डबलमान भएका साथी भेटेमा पनि अर्डर दिन्थे । एउटा साथी गोजीमा सुको नभए पनि ट्रेनमा होस् कि प्लेनमा चढेको होस् । भण्डारको सामान रित्तिने गरी अर्डर गर्थे ।

अर्डर कति स्वादिलो छ भने हलुवादेखि पुरीसम्म अर्डर दिइ हाल्ने । अदालतको अर्डर लिएर कहिले वारमा जान्छन् ।  कहिले भात पकाउने अर्डर लिएर क्यासिनोमा जान्छन् । अर्को साथी उनीसित हिँड्दा खुबै नरमाइलो हुन्थ्यो । उनीसित भरसक समय बिताउन नबोलेर व्रतनै बस्नु पर्दथ्यो । पेटमा मुसा दौडे पनि भुँडी टम्म छ भन्थे । मैले जीवनमा यस्तै साथी पाएको थिएँ । उभरको अर्डर पठाओको अर्डर दराजको अर्डर डुरड्यासको अर्डरलाई गोजीमा हाल्ने पनि साथी भेटेको छु ।

जब ढाक्रेलाई हाकिम बनाउन अर्डर सक्रिय हुन थाल्छ । कुर्सीमा बसेको भोलिपल्ट जब अर्डरले हामीलाई उडाउन र गुडाउन थाल्छ । अर्डरबाटै जीवनमा हामीले कैयौँ अर्डर कमाउँछौँ । समय परिस्थितिले मलाई पनि अर्डरसित नजिकिन मन लाग्यो । अर्डर धेरै दिन सके बाँचे जस्तो लाग्दो रहेछ । जीवन एउटा अर्डर न हो ।  यो विराट विश्वले प्रत्येक अर्डरले सागबास जोड्न । प्रत्यक हातको गास मुखमा जोड्न । दुईखुट्टेदेखि चार पाउ हुने सम्म प्रत्येक चार हातमुख खुट्टा जोड्न होस् । हामी अर्डर जतिखेर पनि खोजी रहेछौ । जुन बेला जे चाहियो त्यो दिने कला नै अर्डर हो । शिक्षकको अर्डर, पत्रकारको अर्डर, लेखकको अर्डर, दीक्षकको अर्डर, अलकत्रे पत्रकारको अर्डर, नेताको अर्डर, हाकिमको अर्डर, पियनको अर्डर । यो अर्डर भनेको बहुमुखी मानिसको दारी जुँगाझैँ फैलिएको हुन्छ । चियासँग होस् वा कफिसँग होस् अर्डर अर्डर नै हुन्छ । हामीलाई घुस चाहियो अर्डर । पियनलाई गुन्द्रकको झोलिलो सुविधा चाहियो अर्डर ।

के चाहियो अर्डर पकाउन नपर्ने मिठो पिठो सर्वत जे जो भए पनि असोजमै पनि अर्डर हुन्छ । पहुँच हुने पाहुनालाई चुच्चे बरेलाको भोजन चाहियो अर्डर । ममलाई करेलाको सितन चाहियो अर्डर । प्रेमिकाले प्रेमलाई भेट्न पर्‍यो अर्डर । यसरी हेर्दा के अर्डर मानिसको चरित्र होइन र ? अर्डरले के गर्नु गरेन । त्यसैले अर्डर अप्रिय शब्द बन्न सकेको छैन । कता जोडिन अर्डर । कतै मोडिन अर्डर । रेष्टुरेन्टका भोकालाई भुडी भर्न भोजन चाहियो अर्डर । कुरालाई छडाउनु पर्‍यो अर्डर । चमेना गृहदेखि भान्छ घरसम्म यहि अर्डरले कहिले अर्डर जोड्न हाकिमसित भेट्न पुग्छौँ । कहिले कारिन्दाको खुट्टा ढोग्न पुग्छौँ । कहिले जुत्तालाई टोपी बनाउ कोही साथीको सहयात्री बन्छौँ । म यिनै कुराहरू अहिले धरधरी सम्झन्छु । साथी देख्दा खलखली पसिना छुट्ने म । उनी अर्डर गरेर अनेक रमिता देखाउँथे । सडमका लडेर भीरबाट लडेको भन्थे ।

अर्डर आदेशको जिजु बाजे हो । तपार्इंहरू यो कुरा गर्न धरमराउनु होला । जिउँदै परमधाम पुगेको अर्डर पनि बलिको बोका बनाउने कुरा गरकोबाट धेरै कुरा हासिल गरेँ मैले । स्कुलमा रहँदा सरको अर्डरबाट डराउने म । उसको आदेशबाट म किन पन्छिन सक्थे र ?

म पनि अर्डर मान्दामान्दै माटोमा काभ्रेस्थलीबाट वनस्थलीमा उभिन पुगेँ । जोरपाटीबाट लाम्पाटीमा जानेको काम नगर्ने अवस्थामा पुगेँ । आमाको गर्भमा बस्न नसकेर धरती झर्न पुगेँ । साथीको अर्डर सुन्दा सुन्दा अर्डर कस्तो रङको हुन्छ कस्को मतिमा थाहा पाउने पत्तो राम भएन । साथी सङ्गतमा बस्दा जीवन पनि एउटा अर्डर रहेछ । रहँदा बस्दा थाहा पाएँ ।

म पनि अर्डरकै खोजीमा छु । तँ पनि माथिकै मान्छे रहेछस् भन्नु होला । सुरुमा म पनि साथीको विरोधी नै थिए । जुन बेलादेखि बमजस्तो बाङ्गो लेखन लेख्न थाले त्यो बेलादेखि मनमा पनि अर्डरको पिरलो सुरु भएको छ । जुन बेलादेखि घण्टाघर बिग्रिएर समय ठीक दिन छाडेको हुन्छ त्यहि बेलादेखि अर्डर पनि बिग्रिएको लाग्छ । राणाकालमा पो सिंहदरबारको अर्डरको डर हुन्थ्यो । अहिले त गाउँ गाउँमा सिंहदरबारको झण्डा पुगिसकेको छ । अहिले त सिंहदरबारको डन भन्दा गाउँको डनको डर छ । गाउँ गाउँमा अर्डरको ध्वासो सल्किएको छ ।

अर्डर नपुगेको ठाउँ छैन । अर्डरले शून्य संसारबाट औडेखैडे देश बनाएको छ । कहिँ आकाश छोलाजस्तो आदेश, कतै पाताल भास्सिएला जस्तो आदेश । गिट्टी कुट्ने पनि अर्डरबाट एक्लो भएको छैन । हातको ठेलामा कीर्तिमान कायम गर्नेहरू पनि अर्डर दिन सक्छन् । खोलाको भलबाढीमा पौडिन अर्डर दिने साथी पनि छन् । धरहरामा झुण्डिएर भ्यूटावर हेर्ने रमिता देखाउन आदेश दिनेको पनि कमी छैन यहाँ । आदेशले देश दुख्ता ढाडनै भाँच्चिए पनि अर्डर मान्न आतुर सिपाईहरूमा फाँटमा फिट थिए । मेरा वाक्यहरु अहिले पनि हीनता मान्ने पक्षमा छैनन् ।

यहाँ आदेश वा अर्डर दिनेको कमी छैन । हरेक ठाउँमा आदेश वा अर्डरको झोलिलो बोझिलो चाङ छ । तीस वर्षमा क ख पढेका काले राई स्वामी प्रपन्नचार्य बने । यो अर्डरकौ करामत हो । खुट्टाले लेखेर झकम घिमिरेले मदन पुरस्कार पाइन् यो पनि दिमागी अर्डरकै खेल हो । कलेजमा औसत विद्यार्थी भएका मार्क जुकरवर्ग फेस बुकका मालीक बने अर्डरकै चर्तिकला हो । भारतमा थर्ड डिभिजनका एस एल सि पास गरेका महात्मा गान्धीले भद्र अवज्ञा आन्दोलन छेडेर विश्वकै नेता बने । यो अर्डरको नमूना हो । नेत्रविहीन हुँदा हुँदै होमरले इलिअड र ओडेसि जस्ता महाकाव्य लेखे । यो अर्डरकै कला हो । साग बेच्दै हिँड्ने थोमस एडिसन वैज्ञानिक बने । दाउरेको छोरा अब्राहम लिंकन अमेरिकाको राष्ट्रपति बने ।

अर्डर कहाँ महंगो शब्द हो र । हिमाल, पहाड, तराई सबै ढुङ्गा माटोको तहमा अर्डर भेटिन्छन् । अझ भन्ने नै हो भने दश दिशामा अर्डर नमान्ने मात्र ठूलो सङ्ख्यामा छ । विवाह व्रतवन्धको सामाजिक नियम खै कस्ले मान्यो ? भुकम्पको राहत सामग्रीमा पनि कमिसन खाएको कुरामा कस्ले रोक्ने अर्डर दियो । सामाजिक कानूनमा हेर्दा विहेमा ५१ जना भन्दा कम जन्ती कस्ले पो लगेको छ र ? दसैँ तिहारमा धार्मिक कार्यमा फजुल खर्च कस्ले रोक्न सकेको छ र ? कागजी आदेश सुन्दा सुन्दा दुनियाँ विकृत भइसकेका छन् । आखिर यमराजको आदेशको बाटो खै कसले रोक्न सकेको छ र ? लाटा गाडाको देशमा फुटबलको रेड कार्ड जस्तो अर्डर कहिले रातो पिरो हुन्छ । मेरो दिमागमा त्यहि अर्डर मात्र झुण्डिएर घुमिरहेछ ।

०००
काठमाडौं १५, हाल  : अस्ट्रेलिया
१० नोभेम्बर, २०२३