अशोककुमार शिवाजन्तु
कुकुरहरूको बुद्धि र यिनका स्वभावको चर्चाको धेरै कुरा छाँटियो । अब अन्तमा के हामी मानिस यी कुकुरहरू जस्तै हौं र ? भनेर पाठक वर्गमा प्रश्न राख्दै कुराको चुरो भनौ वा बिट मारौं कि झै लाग्यो । तीनै प्रकारका कुकुरहरूको जय होस् ।
कतिखेर कहाँ कति पावर लगाएर भुक्ने र लगातार कति समय भुक्ने भन्ने कुरा सायद कुकुरलाई मात्रै थाहा हुन्छ । यो जन्तुको एउटा बिचित्रको सुँघ्ने शक्ति हुन्छ । कुकुरले नाकले सुघेको भरमा धेरै कुरा पत्ता लगाउँछ । त्यसैले कुकुरलाई बुद्धिमान जन्तु भनिन्छ ।
उसो त जनावरहरू मध्येको सर्वश्रेष्ठ जनावर मानिसलाई भनिन्छ तर बुद्धिमा त मानिसलाई कुकुरले जितेको हुनुपर्छ । घडीको सुईसँग आफ्नो चालचलनलाई सेटिङ गर्न कुकुर चतुर हुन्छ । बिहान के गर्ने दिउँसो के कति काम गर्ने र रातीमा कति खबरदारी गर्ने भन्ने कुरा कुकुरलाई सिकाई रहनु पर्दैन । अझ कति कुकुरहरूले त बकाईदा तालिम नै पाएका हुन्छन् । तालिम नै पाएका कुकुरको त झन के कुरा गर्नु कसैले बयान गर्न सक्दैनन् ।
कुकुर यति सिपालु हुन्छन् कि तिनले जसका बिरुद्ध भुक्छन्, भुक्या भुक्यै गर्छन् तिनले भुक्दा पछाडिबाट नराम्रो गरी वायु नै प्रदुषित पार्छन् । फेरि तिनै कुकुरले पहिला जसलाई भुक्या हुन के ताल मिल्छ ? तिनैको अगाडि गएर पुच्छर यसरी हल्लाउँछन् कि तिनको पुच्छर पवित्र चम्मरको झुप्पा नै हो । अगाडि भुक्दा छोडेको ग्यास वायुमण्डलबाट पर पर पुर्याउने गरी पुच्छर हल्लाउँछन् । यहाँनेर भने कुकुरसँग पनि शंका लाग्छ । हुन त कुकुरको पनि पेट हुन्छ र पेटले खानेकुरा नै माग्छ । जस्ले खानेकुरा कुस्त पुग्ने गरी दिन्छ उस्को चाकरी नगरी के गरोस् बिचरा ।
कुकुरको बिलक्षण प्रतिभाले चोर, डाँका, फटाहा र विकृत विचारक छुट्याउन सक्नुपर्ने हो । तर समय सँगसँगै यिनको बिश्वसनीयतामा समेत प्रश्न चिन्ह लाग्ने गरेको छ । गाउँबस्ती समाजमा कुखुरा चोर स्यालहरूको बिगबिगी छ । दिनदहाडै स्यालले खोरहरू नै रित्तो हुनेगरी कुखुरा सखाप पार्न सक्छ । स्यालको खबरदारी गर्न तैनाथ हुनुपर्ने कुकुरले स्यालकै चाकरी गर्न थाल्यो र स्यालसँगै मिलेर कुखुरा खान थाल्यो भने के भन्ने ?
कुकुर जन्तु मध्येकै बुद्धिमान जन्तु भएकोले उसको बुद्धिमत्तापूणर् कामको फुम नपाएको पनि हुन सक्दछ । एकातिर स्याल कराउँने अर्कोतिर फर्केर कुकुर भुक्ने गर्यो भने के बुझ्ने ? या त कुकुर स्यालको चाकरी गर्दैछ या स्याललाई छकाएर फन्दामा पार्ने दाउ गर्दैछ । कहिलेकाहीँ कुकुर आकासतिर मुन्टो फर्काएर भुक्छ । यो भुकाईको बारेमा यसो अनुमान लगाउँदा किन कसैलाई सोझै चुनौती दिने बरु मध्यस्तरमा समग्रलाई नै थर्काउँ भनेर हुन सक्छ जस्तो लाग्छ ।
कुकुरहरूको जाति प्रजाती जे जति भए पनि ति सबै जाति प्रजाति तीन प्रकारको सौखले रहेका हुन्छन् । एक प्रकारका कुकुरहरू स्वच्छन्द बिचरणमा रमाउँछन् । तिनलाई समाजले भुस्याहा कुकुर भन्ने गर्छन् । दोश्रो गलामा पट्टी बाँधेर कुनै एक कुनामा साङ्लोमा जकडिएर बसेका हुन्छन् । अर्को थरी कुकुर मान्छेले भन्दा बढी सौखले रहेका हुन्छन् । तेश्रा खाले कुकुरहरू मानिसले खाने थालमा भुजा ज्युनार गर्छन् र मानिससँगै पलङ्गमा सुकला हुन्छन् । तीनै प्रकारका कुकुरहरूमा दोश्रो प्रकारको अलि सिकारी टाईपको रिसाहा स्वभावको हुन्छ तर पहिलो थरी भुस्याहा भन्दा केही अनुशासित हुन्छन् । तेश्रो थरी केवल हेर्नका डाल र खानका काल हुन्छन् ।
कुकुरहरूको बुद्धि र यिनका स्वभावको चर्चाको धेरै कुरा छाँटियो । अब अन्तमा के हामी मानिस यी कुकुरहरू जस्तै हौं र ? भनेर पाठक वर्गमा प्रश्न राख्दै कुराको चुरो भनौ वा बिट मारौं कि झै लाग्यो । तीनै प्रकारका कुकुरहरूको जय होस् ।
०००
२०८० बैशाख २१ गते रोज ५ शुभम् ।
गल्कोपाखा, काठमाडौ ।
