नरेन्द्रराज पौडेललेखक नहुनुको आनन्द
हिजोआज लेखन र प्रकाशन जगतमा अर्को भ्रामरीको दशा आइलागेको रहेछ । लेख्ने मान्छे सुश्री वर्गको परिन् र जिउडाल जस्तो भए पनि उनको उमेर ढल्किन अझै बाँकी भए त्यसको हिसाबकिताबै अर्को ।
नरेन्द्रराज पौडेल :
हुन त कसैले यसलाई उल्टो बुद्धि अथवा उल्टो सोचाइ पनि भन्न सक्छन् तर मलाई भने किनकिन हिजोआज केही हुनुभन्दा नहुनुमा आनन्द लाग्न थालेको छ । धेरै धनी हुँदा धेरै थरी सलह, चरा, मुसा र बाढीपहिरो लाग्न सक्छ । त्यसैले नहुनुमा आनन्द रहेछ । धेरै ठूलो जागिरदार हुँदा कोसेली-कमिसन बुझाउनेदेखि जागिर माग्नेसम्मको हुलले नमस्कार र सेवा गरेर सताउने रहेछ । सेवा स्वीकार गर्ने र आश्वासन दिने कामकै फजिती । धेरै ठूलो विद्वान् बन्ने धुनमा लाग्दा अनेकौ परीक्षा, भिलेज प्रोफाइल र अनुसन्धान रिपोर्ट तयार गर्दैमा बाह बज्दोरहेछ । त्यो सबै गर्नुभन्दा नगर्नु बेस । धेरै ठूलो इन्जिनियर भएपछि ठूल्ठूला नहर, भवन र राजमार्गहरूको निर्माणकार्य सम्पन्न गर्नु पर्दोरहेछ । तर कमिसन र घूसखोरीको प्रदूषणले गर्दा तयार नहुँदै धाँजा परेका र लथालिङ्ग र भताभुङ्ग हुन धोतीपाटा फेरिसकेका हवाईमैदान, राजमार्ग, नहर तथा सार्वजनिक भवनहरूको कार्यसम्पादन, प्रगतिविवरण तयार गरेर पेस गर्नुपर्दा नौनाडी गलेर आउने । त्यतिबेर लाग्छ यो गर्नुभन्दा नगर्नुपरेको भए बेस हुन्थ्यो । अर्थात् हुनुपर्ने जति प्रगति भइसकेपछि त्यसको प्रगति अथवा अधोगतिको विवरण दिइरहनु नपरेको भए हुनसम्म बेस हुन्थ्यो । तर यो मर्का कसले बुझिदिने ?
ठूलो डाक्टर हुँदा पनि निजी चिकित्सालय र नर्सिङ होम खोलेर भित्रभित्रै सबै कारोबार चलाउँदैमा फजिती । त्यस्तो नभएको भए त्यस्तो चलाइरहनै पर्दैनथ्यो ।
नर्सिङ होम नखोलेको भए साधारण जनतालाई ठगिरहनु पर्दैनथ्यो । त्यस्तै पतिव्रता र बार-बन्धनहरूले छेकारो मार्ने रहेछन् । साहू लाग्नुभन्दा नलाग्नु बेस, अयोग्य हुनुभन्दा नहुनुमा आनन्द रहेछ । पतिव्रता हुँदा अनेकौ नियम विनियम हुनुभन्दा नहुनु राम्रो, त्यस्तै योग्य हुनुभन्दा पनि नहन नै राम्रो रहेछ । उदाहरण दिनुपरे योग्य भइटोपलेर छोराले प्रथम श्रेणीमा प्रवेशिका परीक्षा पास गला, उता खरिदारको जागिर खुवाउन हतार भएको बेला उल्टो सबै महिनावारी खर्च गरेर विज्ञानमा प्रमाणपत्र पढाउन क्याम्पस भना गर्नुपलां । अनि परेन दोठचाङ ? उता छोरी योग्य निस्किएर स्वास्थ्यसहायक नै भए पनि चिकित्साशास्त्र पढ्छ भन्लिन् । उता एउटा तथाकथित ज्वाई खोजेर कहिले जिम्मा लगाउँ भन्ने आफूलाई छटपटी परिरहेको होला ! यता चुरोट खानु खतरा हो भन्ने विज्ञापन निस्किइरहेका छन्, उता आफ्नो खल्तीमा एक मोहर भएसम्म याक चुरोट तान्न छोड्ने होइन । यतिबेर लाग्छ, पहिले त चुरोट नखानु नै बेस, चुरोटको लत लागेको छ भने विज्ञापनतिर ध्यानै नदिनु बेस, अनि विज्ञापनतिर ध्यान दिएर चुरोट हानिकारक छ भन्ने जानेपछि त्यो नखानु सबभन्दा बेस ।
नबुझ्नु बेस हुन्थ्यो । तर बुझिसकेपछि, बुझेअनुसार गर्नु बेस, नसके त्यों पनि नगर्नु बेस । तर यो बेस र नबेसको चर्को जुहारीमा मलाई भने अरू जे भए पनि लेखकचाहिँ हुनुभन्दा नहुनु बैस लाग्न थालेको छ ।
किनभने लेखक हुन पहिले त लेख्नुपन्यो । लेखेर मात्र पुगेन, त्यसलाई सफा गर्नुपर्यो । सफाइले पुगेन छपाउनुपर्यो । छपाएर पुगेन, किताबको प्रचार गर्नु पर्यो । आफ्नो प्रचार गर्न सजिलो होला तर आफूले लेखेको किताबको प्रचार गर्नु ज्यादै गान्हो छ । आफ्नो नाउको प्लेकार्ड या साइनबोर्ड पिठ्यूँमा बाँधेर तीन सहर नेपाल घुम्यो भने छ-सात दिनमा सबैले चिन्ने रहेछन् । तर आफ्नो किताबको प्रचार गर्न त नेता, पत्रकार, समालोचक आदि रङ्गीचङ्गी प्राणीहरूलाई एकत्र गरेर पुस्तक विमोचन गराउनुपर्दोरहेछ । विमोचन पनि साँच्चिकै विशिष्ट अवसर हुँदोरहेछ । यतिबेर टी. भी. मा आफ्नो अनुहार देखाउने अवसर पाए भने नेताजीले पनि विधिपूर्वक विमोचन गर्ने रहेछन् । उपस्थित आलोचक, समालोचकहरूले पुस्तकको गहन व्याख्या र विश्लेषण गरेर लेखक, श्रोता सबैलाई मुग्ध बनाउदारहेछन् । तर टी. भी. को प्रतिनिधि उपस्थित नभएर जलपानको व्यवस्था मात्र भए विमोचन कार्यक्रम पनि दोस्रो दर्जामा पुग्दोरहेछ । अझ त्यति पनि नभए त्यो कार्यक्रम नै त्यसै फासफुस हुँदोरहेछ । यो देखेपछि लाग्छ- किताब विमोचन गर्नुभन्दा नगर्नु वेस ।
हिजोआज लेखन र प्रकाशन जगतमा अर्को भ्रामरीको दशा आइलागेको रहेछ । लेख्ने मान्छे सुश्री वर्गको परिन् र जिउडाल जस्तो भए पनि उनको उमेर ढल्किन अझै बाँकी भए त्यसको हिसाबकिताबै अर्को । पठ्याङ्ग्री लेखिकाले कनीकुथी तयार गरेको बीस-तीसपन्ने आफ्नो रचना लिएर बिहानबिहान दुई-चार घर धाएपछि प्रकाशन संस्थाका बूढा हाकिम त्यसै पग्लिएर दश पन्ध्र दिनमै पुस्तक छपाई तयार पारिदिँदारहेछन् । वर्षौंदेखि प्रकाशन संस्थाको मुख ताकेका अ लेखक भनाउँदाहरू हेऱ्याहेयै । समालोचक महोदयहरूको त झन् लेखिकाको कृति होइन, आकृति देख्तैमा उनीहरूको आङमा सरस्वती चढेर भएन । प्रशंसाको धामीनाच सुरु हुँदोरहेछ । समालोचकबाट सुरु भएको प्रशंसाको धामीनाच शाखा-प्रशाखामा फैलिएर नेताज्यूहरूसम्म पुग्दोरहेछ । अनि विमोचन कार्यक्रम पनि विचारगोष्ठीसम्म पुग्छ र प्रशंसाको हनुमानचालीसा पाठ एकैस्वरमा गुन्जिन थाल्छ, मानौँ कुनै गुरुकुल आश्रममा ब्राह्मण वटुहरूद्वारा सारस्वरयुक्त वेदपाठ भइरहेको छ । त्यतिबेर सबैको सारचाहिँ एउटै बुझिन्छ- “संसार मेरो छ, माग मैयाँ के पाउने इच्छा छ ?” पाँच-सात वर्ष क्याम्पस धाउँदा पनि प्रमाणपत्र उत्तीणर् हुन नसकेकी विचरी महान् लेखिका आफ्नो प्रशंसामा गरिएका बखानहरू सबै बुझ्छिन् वा बुझ्दिनन्, यति भने पक्का हो- कोरली गाईका पछाडि साँढेहरू दौडिन्छन् । अघि लागेको गाई नेटो काटेर आफ्नो गोठमा पुगिसकेको हुन्छ, बूढा साँढेहरू वीचसडकमा यातायात जाम गरेर खुर बजार्दै गाई भेट्टाउन दौडिरहेका हुन्छन् ।
अरूको यस्तो कन्तबिजोग देखेपछि म बबुरोलाई चाहिँ हिजोआज लेखक नहुनुमा आनन्द लाग्न थालेको छ ।
०००
मङ्की स्टेट याने वानरराज्य (२०५१)
