हरिशंकर परसाईंछिनौरा ! नेता या जनता ?
इन्दिरा गान्धी तथा अन्य व्यक्तिहरू के सोच्छन् भने दक्षिणमा जुन हार भयो त्यो भ्रष्टाचारका कारण भएको हो भन्ने त मान्यौं तर दिल्लीको जित पनि भ्रष्टाचार गरेरै भएको हो नि ! त्यसकै कारण भएको हो नि !
हरिशङ्कर परसाईं :
व्यङ्ग्यानुवाद :: रमेश समर्थन
यस देशको राजनेताले जनतालाई चरित्रहीन आइमाई ठानेर उसलाई त्यसलाई आफ्नो व्यक्तित्वले, वाचाले, नाराले, उफ्रीपाफ्रीले, लोभले, छातीपिटाइले, आँसुचुहाइले, हिन्दूवादले, गान्धीवादले र समाजवादले त्यसै गरी फकाउँछ, गीत गाउँछ, सिट्ठी बजाउँछ र हाउभाउ देखाउँछ । तर जनताले कहिलकाहीँे यस्तो नेतालाई चप्पल चखाएर भन्छन्, ‘हरामीको छोरो, के मैले चिनेको छैनँ र तँ लफङ्गालाई ? म कुनै चरित्रहीन आइमाई होइनँ ।’ दक्षिण भारतमा जनताले काङ्ग्रेसी नेताहरूलाई जमेर चम्पलले चुटे । काङ्ग्रेसम्यान इन्दिराजीको ‘व्यक्तित्व’मा विश्वास गथ्र्यो । तर दक्षिण भारतमा राम्रा ब्युटी पार्लरहरू छैनन् । फेरि शृङ्गेरी मठका शङ्कराचार्य जसले मध्यप्रदेशमा इन्दिराजीलाई आशीर्वाद दिएका थिए त्यो दक्षिणमा पुगेर फेरिएछ । खरानीघसुवाको भर हुँदैन ।
काङ्ग्रेसम्यानले एन. टी. रामारावलाई कुनै धर्मेन्द्र वा अमिताभ बच्चन ठानेका होलान् जसको संसार स्टुडियो, क्यामेरा, ग्ल्यामर, कमाइ, स्क्यान्डल र ट्याक्सको चोरी हो ! दक्षिण भारतका फिल्मी हिरोले त पर्दामा बाहेक समाजमा पनि काम गर्छन् । समाजसेवा गर्छन्, संस्थाहरू चलाउँछन् र सामाजिक आन्दोलनहरूमा सहभागी बन्छन् । काङ्ग्रेसम्यान विचरालाई त छिमेकी केरलमा न्यूनतम ज्याला रू. तीससम्म छ तर छेवैमा कर्नाटकमा जम्मा आठ मात्र छ भन्नेसम्म पनि थाहा छैन । काङ्ग्रेसम्यान यस्ता झमेलामा पर्दैन । ऊ त केवल इन्दिराजीको व्यक्तित्व हेर्छ ।
दिल्ली जाँदै गर्दा बाटामा एक जना अरू खरानीघसुवा भेटिन्छन्, स्वामी स्वरूपानन्द । यिनको आशीर्वादले उत्तर भारतमा काम गर्यो । फेरि धीरेन्द्र ब्रह्मचारीको पनि आध्यात्मिक हैसियत छ । कुल मिलाएर काङ्ग्रेसले जित्यो । व्यक्तित्व फक्र्यो । लखनउ, भोपाल, पटना, जयपुरमा काङ्ग्रेसम्यान रमरमी वसन्तमा त्यसै व्यक्तित्वको पछ्यौरा ओढेर सुतेको छ । त्यो उठ्छ त केवल भ्रष्टाचारका लागि ।
तर दिल्लीका जनताले भारतीय जनता पार्टीका नेताहरूलाई चप्पलले चड्कन दिए । अटलविहारी दिल्लीका जनतालाई आफ्ना रखौटा ठान्थे । अठलविहारीले त दिल्लीका जनता फेरी फेरी सत्ता सुम्पिन्छन्, एकपटक काङ्ग्रेसलाई त अर्को पटक हामीलाई सम्म भन्न भ्याएका थिए । तर दिल्लीका जनताले चप्पल हिर्काएर भने, ‘के हामी छिनौरी हौँ जो एकपटक काङ्ग्रेसीसित त अर्को पटक संघीसित सुतौँ ? यस चप्पलसित तर्सेर अटलविहारी वाजपेयीले भारतीय जनता पार्टीको अध्यक्ष पदबाट राजिनामा दिए जुन अहिलेसम्म फिर्ता पनि लिइसके होलान् । अटलविहारी वाजपेयी पनि छविको व्यापार गर्छन् । उनको राजिनामा ‘ब्युटी पार्लर’ जानुजस्तै हो । पदमा टाँसिइरहने नेताले जब राजिनामा दिन्छ तब उसले ‘मेकप’ गरेको हुन्छ । पार्टीका मानिसहरू फकाइरहन्छन्, ‘पार्टीको के होला ? देशको के होला ? तपाईंको व्यक्तित्व तेजस्वी छ र वाणी ओजस्वी छ । देशलाई तपाईंको आवश्यकता छ ।’ अर्थात् वाजपेयी अब ‘ब्युटी पार्लर’ बाट अनुहारलाई सिँगारेर, दाग मेटाएर, कपाल कोरेर, स्नो, पाउडर र लोसन दलाएर र चाउरी मेटाएर निस्किने छन् । ‘नेता त यस्तो पो हुन्छ , अटलजीजस्तो । पार्टीको हारलाई आफ्नो नैतिक दायित्व ठाने ।’ अनि उनको छवि फक्र्यो ।
संघवालाहरूको के सोच छ भने दिल्लीमा अझै पनि तिनै पञ्जाबी हिन्दूहरू नै बस्दछन् जो सन् १९४७मा भागेर आएका थिए । उनीहरू कट्टर हिन्दू साम्प्रदायिक थिए । तर उनीहरू बुढा भएर मरिसके भन्ने कुरो संघलाई थाहै छैन । अहिलेका भोटर त ती १९४७मा भागेर आउनेहरूका नातिनातिना हुन् । तर भारतीय जनता पार्टी यस नयाँ भोटरका बाजेको भोटमा निर्भर थियो जो अहिले अर्को लोकमा भोट दिँदै छन् । जाटहरूले पनि धोका दिए । सिखहरूले त देशद्रोह नै गरे । अकाली दलले रोक्दारोक्दै पनि भोट हाल्न गए ।
भाजपालाई दिल्ली प्रशासनमाथि कब्जा भनेको सिङ्गो उत्तर भारतमाथि कब्जा हो र त्यसपछि देशमाथि कब्जा हो भन्ने लागेको थियो । काङ्ग्रेसको विकल्प ‘अल्टरनेटिभ’ ! वास्तविक कठिनाइ त के छ भने वाजपेयी आर. एस. एस. का भएर पनि गैर आर.एस.एस.को भूमिकामा रहन चाहन्छन् जसमा एउटा हातमा गान्धीवाद र अर्को हातमा समाजवाद होस् । तर वास्तविक नभएर आलु गान्धीवाद र आलु समाजवाद अर्थात् सबै प्लास्टिकको । अनि संघका नेताहरूलाई यो मन परेको छैन । संघका स्वयंसेवकहरू अखबारहरूमा चिठी नै लेखेर यी बाहिरबाट आएका भारतीय जनता पार्टीवाला हाम्रो अपमान गर्छन् भनेर गुनासो गर्छन् । हामीलाई जाँगे र कालोटोपे भन्छन् । यो हुन सक्दैन । तर अटलविहारी वाजपेयीले यस पार्टीलाई छोडिदिए भने पनि बाहिरी राजनीतिमा त धेरैजसो राजनारायण रहने छन् । उनी जगजीवन राम पनि बन्न सक्ने छन् । तर पार्टीले त उनलाई ‘भारतका भावी प्रधानमन्त्री’ भन्छ । पार्टीलाई यसरी उठाउने उनीहरूले अर्को कहाँ पाउनु ? आर. एस. एस.को समर्थन भएपछि त उनी नै भारतका भावी प्रधानमन्त्री हुन् ।
लालकृष्ण आडवाणी अथवा सुन्दरसिंह भण्डारी ‘अल्टरनेटिभ’ होइनन् किनभने यिनीहरूको इमेज छैन । उत्तम इमेज भएका त केवल वीरेन्द्रकुमार सखलेचा हुन् । उनीमाथि मुख्यमन्त्रीको पदमा रहेर भ्रष्टाचार गरेको मुद्दा दर्ता जो भएको छ ! भारतको भावी प्रधानमन्त्रीका लागि सखलेचा एउटा योग्य उम्मेदवार हुन् ।
काङ्ग्रेसले अब १९८५सम्म आराम गरे हुन्छ । म्याडमको ‘इमेज’ फेरि बन्यो । २० सूत्रीय कार्यक्रममाथि ‘विचार’ गर्न इन्दिरा गान्धी बारम्बार जोर दिँदै छिन् । काङ्ग्रेसम्यान पनि बारम्बार ‘विचार’ गर्दै छ । यी २० सूत्र अफिमका २० गोली हुन् । राजस्थानमा अफिम खानुलाई ‘अम्मल’ गर्नु भन्छन् । इन्दिराजीले ३० सूत्रीय कार्यक्रम ल्याइन् भने काङ्ग्रेसम्यान एक महिनाभरि नसामा डुबिरहने छ । अहिले त दश दिन होसमा रहेर त्यो सारा काम गर्नुपर्छ जसलाई भ्रष्टाचार भनिन्छ !
इन्दिरा गान्धी तथा अन्य व्यक्तिहरू के सोच्छन् भने दक्षिणमा जुन हार भयो त्यो भ्रष्टाचारका कारण भएको हो भन्ने त मान्यौं तर दिल्लीको जित पनि भ्रष्टाचार गरेरै भएको हो नि ! त्यसकै कारण भएको हो नि ! भ्रष्टाचार समाप्त भयो भने धेरै मानिसहरू जो भ्रष्टाचारका कारण सम्पन्न हुने गरेका छन् ती रिसाउने छन् ।
बाँकी चिन्ता काङ्ग्रेसम्यानले गर्नु पर्दैन । शासन त उसले दिल्लीमा गर्ने हो । अनि त्यो भयो पनि । दिल्लीको प्रधानमन्त्री त इन्दिरा गान्धी नै हुने हुन् । बाँकी हिन्दीभाषी प्रदेश भारतीय जनता पार्टीलाई दिउँला ! आन्ध्रप्रदेश रामारावसँग । असममा कसैको शासन नभए पनि चल्छ । बिहारलाई जगन्नाथ मिश्रले बाबाहरूलाई या डाँकुहरूलाई दिने नै छन् । केवल दिल्लीमा जित्नाले पनि त्यहाँ त भारत सरकार काङ्ग्रेसकै बनि नै हाल्छ । काङ्ग्रेसलाई १९८५को चुनावको तयारी गर्ने आवश्यकता नै छैन ।
०००
परसाईं रचनावली भाग (४) बाट ‘छिनाल जनाता या नेता’ काे नेपाली अनुवाद
