मिश्र मामाको व्यथा
हो मामा । यो संसारमा व्यथैव्यथा छ र कथैकथा छ । कथा र व्यथाबाहेक यहाँ केही छैन । तसर्थ भैगो अहिले जाऊ । मैले त्यसो भने पनि मिश्रमामाले मान्दै मान्नु भएन ।
मुक्तिनाथ शर्मा :
भनिन्छ, मान्छेहरू सबैलाई केही न केही व्यथा लागेकै हुन्छ । कसलाई रुघाखोकी ज्वरो आएर विरामी पर्ला, कसैलाई टाउको पेट दुख्ने रोगले सताएको होला । कसै कसैलाई गरिबी, बेरोजगारीको व्यथाले मताएको होला त कसैलाई कमाएको सम्पत्ति कसरी जोगाउँ वा सदुपयोग गरूँ भन्ने व्यथा लागेको होला । कसैलाई छोराछोरीको विवाह आदिको चिन्ता र कसैलाई छोराछोरी भएनन् भन्ने पीर । कसैलाई मायापिरतीका सफल असफल व्यथाले गांजेको हुन्छ त कसैलाई प्रशव पीडा र सुत्केरी अम्काउन समस्या । आदि इत्यादि व्यथा यो संसारका सबैजसो मान्छेमा लागेकै पाइन्छ । यसरी हेर्दा व्यथा र ससार पर्यायवाची नै रहेछन् कि पनि भन्नैपर्ने हुन्छ । त्यसो भने त यो संसारै व्यथामय रहेछ भन्नुपयो । यति हुँदाहुँदै पनि बुझक्कडहरू भन्छन्- यो संसारमा व्यथा जथाअन्मारको हुन्छ । यसो हेर्दा यो जेथाअनुसारको वेथालाई पनि मान्नैपर्ला जस्तो छ ।
बिहान बिहान समाचारपत्रहरूमा आँखा गाड्ने बानीले सताएकै छ । यो पनि एउटा व्यथा जस्तै भएको छ । नेपालमा पत्रपत्रिकाहरू धेरै भइसके । कुन पाकाले केके छापे, हेर्ने आफ्ना व्यथा भयो । सबै पत्रिका घराँ लिएर पढौँ, पकेटको व्यथा सुनाइनसक्नु छ । तँ त लेखक होस् लेखकत्व आउँछ पत्रिका किनेर पढे हुन्थ्यो किन सडक छापको व्यथा बोकिस् भनेर मेरा मित्रहरूले हैरान पार्ने गरेको व्यथा पनि मसँग छ । उता लेख छाप्न पत्रिकाका सम्पादक महोदयहरू कति पारिश्रमिक दिन्छन्, कति सजिलो गरिदिन्छन् र दिन्छन् वा दिँदैनन् भन्ने व्यथाको कथा पनि सम्झँदैमा मुर्छा पर्ने खालको हुँदै छ । यसलाई कुन खालको व्यथाअन्तर्गत राख्नुपर्ला ? त्यता सोच्दासोच्दै टोलाउने व्यथा आफैलाई लागिसक्या छ । यस्ता छटपटीमा पनि आज बिहान सडकको फुटपाथमा उभिएर पत्रिका पढ्न गएको हूँ ।
फुटपाथमा बसेर पत्रिकाका टाउका हेर्दै जाँदा एउटा समाचारमा आँखा टाँसिए । अभिनेतृहरूको नाइटोसमेत हेर्न रुचाउने अल्लारेहरूको हेराइजस्तै गरेर भित्र हेरेको त एउटा पार्टीले ‘विर्घाटत प्रतिनिधिसभा पुनर्स्थापना वा सर्वदलीय सरकार जे भए पनि ठीक’ भनेको देखियो । मनमा पुरानो गीत आएर तेर्छियो ‘भए पनि ठीकै छ नभए नि ठीकै, केलाई टाउको दुखाउनु है दुईदिने जिन्दगीमा ।’ यो पनि त्यो पार्टीको व्यथा नै त हो भन्यो मनले ।
फुटपाथमा बिस्कुन सुकाएझैँ राखिएका पत्रपत्रिका सरसरी हेरेर फर्कँदै थिएँ । मनमा आयो- हो, यहाँ व्यथा त पार्टीहरूलाई साँच्चै लागेको छ अहिले । के भने के हुन्छ निधी हुन सकेको छैन । यस्तै बेलामा सही निणर्य लिन नसक्नाले ००७ साल आयो ०७१ साल आयो, २०३६ र २०४६ साल आए । त्यसैगरी जेठ १९ आयो गयो र असोज १८ पनि सजिलै आयो । सजिलै गयो । अनि न पार्टीहरूलाई कुहिराको काग हुने व्यथा लागेको छ । अहिले बुसको व्यथा र हुसेनको व्यथा कथा हुँदै छ । माओवादी र खाओवादीको कथा व्यथा हुँदै उकच पल्टँदै छ । राजाको व्यथा राजासँग, जनताको व्यथा जनतासँग छ । आफ्नै बुढीको व्यथा पनि छ घरघरै भन्दै मनमा कुरा खेलाउँदै आइरहेको थिए बीचबाटोमा ढ्याक्कै फेरि मिश्र मामासँग भेट भयो ।
अचेल मिश्रमामासँगको भेटलाई पनि मैले कुनै व्यथाका रूपमा निन थालेको छु । तसर्थ तर्कन प्रयत्न गर्दै थिए तर सफलता हात लागेन, यो पनि त व्यथा नै हो । असफल भएपछि बोल्नै पर्यो । बोल्दै मैले भनेँ, ‘मामा ! के छ ?’ मेरा कुराको ठाडो जवाफ दिँदै मामाले भन्नुभो, ‘एउटा अप्ठेरो व्यथा छ भाञ्जा ! व्यथा मात्रै पनि नभएर कथा छ ।’
मामाले त्यसो भनेपछि मैले भनेँ, ‘हो मामा । यो संसारमा व्यथैव्यथा छ र कथैकथा छ । कथा र व्यथाबाहेक यहाँ केही छैन । तसर्थ भैगो अहिले जाऊ ।
मैले त्यसो भने पनि मिश्रमामाले मान्दै मान्नु भएन । ‘एउटा कथाव्यथाका कुरा गर्न आएको हुँ म । त्यो तपाईंले सुन्नैपर्दछ ।’
मामासँग कसरी उम्कौँ जस्तो भो । अन्त्यमा भन्नैपर्यो- ‘त्यो व्यथाकथा जे हो, भोलि सुनौँला । अहिले हतारमा छु ।’ बल्ल बल्ल मामा मान्नुभो । भोलि त्यो व्यथा सुन्नु छ ।
०००
बानेश्वर, काठमाडौं