नेपाली हास्यव्यङ्ग्य अनलाइन पत्रिका

ठाकुरप्रसाद अधिकारी :

यो समय झोला र झोलेकै छ । तर फलिफाप हुन्छ भनेर चौतारीमा नाँचेजस्तो सजिलो झोले हुनु छैन । बोक्रे र धोक्रे झोलालाई के भनौँ । माच्छापुछ्रेझैँ फेवामा टल्काउन खोजेको नभन्नु होला । यो झोलेको विज्ञापन गरेको पनि होइन । किन बन्नु झोले । सबै झोलाको चर्चा गर्छन् । बुद्रुक बुद्रुक उफ्रेर झोलालाई डम्फु बनाई रहन कस्लाई रहर छ र ? म पनि ‘‘फतुरे’’ झोले हू । झोले कुरा सुनेर जमघटमा पनि सिरुपाते जुँगा हल्लाईरहन मन लाग्छ ।

झोला को हो भनेर नसोध्नु होला । झर्ल्याङझुर्लङ फुट्ने बस्नु होइन । झोला एक प्रकारको पेटारे आन्द्राको थैलोजस्तै हो । काँधमा कन्नानीको डोरोको साटो रैथाने झोला भिरे पनि । कमिशन तप्प ! तप्प ! चुहिने ब्रान्ड ब्रान्डको झोला । घर, गोठ, मठ, मन्दिर पाठशाला अफिस भाछामा जतासुकैको झुण्डिए पनि । त्यो झोला झोला नै हुन्छ । झोलाको न्वारन कस्ले गरे झोलाको झोले धन्धा गर्नेले गरे वा कसैले । त्यो झोलाधारीनै जान्लान् मलाई नेताको रुप भन्दा धमिजा लागेको झोला बेस्वाद लाग्छ । कुनै कार्यक्रमको झोला लोकप्रिय लाग्छ । यसको करामत देखेर मुरिमुरी घुमेर हाँस्न पनि मन लाग्छ । बरू झोला नहुनेको दिनचर्या कस्तो होला ? तर कमसेकम भन्सारमा सुन र गाँजा, चरेस ल्याउन कन्ट्रोल छ होला झोला बोक्ने झोलेको नियन्त्रण गरेको ठाउँ भेटिएको छैन ।

सबै बजारमा रुपियाँदेखि उपियाँ हाल्ने शोखले उड्ने र गुड्ने सुड्केस ब्रिफकेस ट्याङका झोला रुपमा फिट हुने किन्न पाइने कुरा झिक्छन् । म त गाउ शहर जताततै झोलेले रझाई कायम गरेको विशेषता पो देख्छु । उसको अवस्था औतारी डाक्टरले टमाटरको जाँँच गरे भने सुराकको खुराक पाइएला कि कसो ?

कृपया दया राख्नु होला । झोले भनेको प्रायः कसैको पिछलङ्गुभै लाए अह्राएको टाकनटुकन होइन पूर्ण काम गर्ने पात्र हुनुपर्छ । चाहे उसले तरकारी बारीको साग केलाओस्, चाहे मोबाइलको झोकमा पुशपति गुह्ेश्वरी पुगोस् । या त द्रव्य हात पार्न कसैको झोली तुम्बा बोक्दै टुँडिखेल कँुदेर परर ताली मारोस् । यसो भन्दा काग कराई रहे पनि पिना सुक्न छोड्दैन होला ।

हामी सुन्दै छौ देख्दै छौ । झोलेले झोला बुझाएको भोलिपल्टै पार्टीको कमण्डलु समाउन पाएको पनि सुनेका छौँ । यसरी झोला बोक्न पल्केलाई खै के भनौँ । यस्तो कुरा सुनेर सिरानघरे काइँला । तल्लाघरे जेठा । डाँडाघरे माइलाले । जापानी भैँसीको पुच्छर समाएर भात भान्छा बजाए पनि । झोलेले ममचाको झोला बेचेर खाए पनि । उसको भूगोलको सतहको तह कतै भास्सिने डर हुँदैन । यो भोलेको पनि झोले युग हो । झोला थाप्नेलाई झोलीको देवता पनि भन्छन् ।

आफ्नो बाङ्गो टिङ्गो नाक टाल्न । फोस्रो धक्कु लाउन । नचाहिने कुरामा आगो लाउन । अर्कोको आँखाको नानी भत्काउन । छलछाम गरेर भए पनि बाँच्न । अरुलाई अलमलाउन । जस्तो भुसुना मार्न भिमसेनकोजस्तो बल निकाल्नु । कसैको सुकुटीको झोला सुटुक्क चाख्नु । राष्ट्रिय ढुकुटीको आँखा कान छलेर आँतको दाँत नै भाचेर पनि भूस खान पल्केका टाउकेको सोवा गर्नु । तालुमा नून र सुन लुकाएर मालिक रिझाउनु । झोलेको बखान धेरै छन् । यस्तो झोला बोक्नु झोले चरित्र नै हो ।

झोलेले झोले हुन कुनै परीक्षा उत्तीर्ण हुनु पर्दैन । धामीझाँक्री लगाउने, ज्योतिष हेराउने, जुराउने केही गर्न पर्दैन चारतिर देवी देवता पूजा गरेर लेवी बुझाउन पर्दैन । तर झोलेले मान्छे फकाउन लागेको देख्ता घरको धुरी पनि थर्र काम्छ । झोले बेकरीको ब्रेडजस्तो हो जता लग्यो उतै जान सक्छ । अरुको झोला कमजोर पारेर आफ्नो दुनो सोझ्याउने कला झोलेहरूले तरह तरहमा जानेका हुन्छन् । यो नौलो कुरा भयो नभन्नु होला । तर साँचो अर्थमा कुरा नलुकाई भन्दा झोले एउटा बफादार डग जस्तै हो । झोले हुनु पनि एउटा नशा हो । ऊ प्रदर्शनीमा राखेको मोटर र प्लेनको फरक छुट्याउने क्षमता नभए पनि उसको आवश्यक्ताको छैन भनेर विज्ञापन गरिरहन पर्दैन । उसको गुदी देखेर स्पष्टीकरण दिन तालुकवाला टाउकोलाई पनि गाह्रो हुन्छ ।

तैपनि सबैलाई हेक्का छ- आजकल हात्तीछााप चप्पल उनेर हिँडे पनि पार्टीको नेता पुज्न । ठूला ठेक्का पट्टा पचाउन । चमेना गृह चलाउन । ठूला पद पुरस्कार हत्याउन । कम्पनीको सियो पट्याउन । असनको एक सिसी बासी घिउले धान्दैन । नाता इष्टमित्रहरूको अगाडि इज्जत थाम्न खोया र खोस्टाको झोलाले मान्दैन । बैङ्कको कर्जा उकेरा लाउन । नेता बन्न । नेता धान्न । नेता छान्न । नेता तान्न । सभा सम्मेलन । भोज भतेर गर्न । पुरेत गुरुको चरण पुज्न झोलाबाट शुरु गरिन्छ । ज्वाइँ जेठान मामा भान्जाको मान सम्मान । फुपुचेलाको भेलामा । इज्जत टिप्ने मेलामा । सन्धी सम्झौता गर्न चम्चा पाल्न पर्‍यो झोला नै चाहिन्छ । कतै कीर्ति  र प्रतिभा फिजाउन । सगरमाथा चढ्न । झोलानै चाहिन्छ । दान धर्म कर्म र मान मनितोको काम टार्न दरिलो र भरिलो झोलनै खाँचो हुन्छ ।

कतै झोला झुण्ड्याउने देखेमा आदर गरी बोलाउनु पर्छ । ए ! झोले दाइ भनेर पुकारिन्छ । तपाईंलाई शङ्कै लाग्छ । कतै फुइँ छोडेको भन्लान् । होशियार ! अन्यथा भने झटोरा खाइने डर हुन्छ । यसै कोणबाट था हुन्छ झोले धन्धाको महिमा । बैङ्क जानुस् । कान्छी नानी बोक्नुस् । थोत्रो झोलाले कत्रो सुरक्षा गरिहेको हुन्छ । अड्डा अदालत हस्पिटल कार्यालय बजार माइत मावली ससुरालीमा साली भेट्न जता हिँड्नु होस् यो कागजात मातलातको लागि प्रिय नै हुन्छ । झोला झुण्डाएपछि इज्जतको अनिकाल परेका बखत मानिसको पाँच इन्चको नाक दश इन्चको बनाइदिन सहयोग गर्छ । झोलको बयान प्यूठाने मूला भन्दा चर्को छ ।

अर्को आँखाले हेर्नुस् त झोला बोक्नु जाँगरमुरवा अल्छी बल्छीले पनि झोला रोजेको हुन्छ । यस उसले हेर्दा झोला बोक्नुको काइदा मात्र होइन मानवको मानव अधिकार हो । झोलाका महत्व तरह तरका छन् दानवीरदेखि मानवीरसम्मलाई । अरु त के कुरा समाजका कुबेरको भण्डारमा कु गरेर चलाउन । आफ्नै सुन चाँदीको गर गहना तहलाउन । बत्तीस दाँत तिखार्न । ज्ञानको पहिचान गर्न झोलानै चाहिन्छ । अ‍ैरे खैरे आधुनिक राजा रैतीका के कुरा गरौँ ? व्यापारी जिमिदार सेवक रोगी, भोगी, जोगी, पुजारी, सुराकी, हुलाकी मात्र होइन झ्याउरे गुन्द्रुक तितौरा मस्यौरा रोडा ढुङ्गा उद्योगको ब्रेडको ब्रेन फस्टाउँ । अझ ढुक्क सित भन्दा झन् विज्ञानका विद्वानलाई नचाहिने कुरै भएन ।

सानो तिते- पिँडालु राख्न देखि गुन्द्रीसित डोरीको साइनो गाँस्न । झोलाकै खाँचो हुन्छ । यस्तो उद्यमीलाई चाहिने महत्वपूर्ण झोलालाई धक्कु लाउँदै बाग्मतीमा कस्ले सेलाउन सक्छ ? लुटेर खाने बाँदरलाई मात्र झोला चाहिँदैन । मन्दिरमा हात थापेर बस्ने र परिश्रम गरि खानेलाई झोल चाहिन्छ । त्यसैले झोलाको कवच गर्नु कुनै दोष लाग्दैन । तर झोलेको अपमान गरेर खोलमा झोला बगाउँछु भन्न मिल्दैन । उसलाई खोले भन्न पनि सुहाउँदैन । झोलेलाई जे भनेर पुकार गर्नु होस् । झोले र झोलको विरोधमा अड्डा अदालत पनि जान सकिदैन । झोलेको सामर्थ्य अनन्य हुन्छन् ।

उसले रसादी नपिएर भुइँमा भुइँमा सुतेर पनि गाउँ गाउँका, ठाउँका ठाउँ कुखुरा सबै स्यालले झैँ स्वाहा पार्न सक्छ । बैङ्क रित्याउन अँध्यारो कोठमा बसेर झोलाबाट अनेक खेल खेल्न । कमिसनलाई चोख्याउन कृत्रिम डन पाल्न सक्छ । यस्ता तीन मुरी कुरा समाएर के हुन्छ । व्यर्थ कराएर के हुन्छ । संक्षेपमा भन्दा झोला रकेट उडाउनेले पनि झुण्ड्याएकै हुन्छ ।

काठमाडौं खाल्डोमा नालीको दुर्गन्धले ‘बतासे’ सुवास छरे पनि सरकाले झोले नियन्त्रणमा काँडो झिक्नु जस्तो कठिन हुन्छ । बरू गठबन्धनको लाठो चलेकै छ । अझ भनौँ मेलम्चीको पानीले आधुनिक लुटेर खाइरहने झोलेको जरो पखाल्न सकेको पनि छैन । यस्तो कुरालाई घाेक्रो फुलाएर प्रशंसा गरिहनु व्यर्थ छ । यसको महत्व बिर्सेर दोष देखाउने मेरो आशय र उदेश्य होइन । झोला नहुनेका कुरा गर्दा झोलेको जुक्ति नसुने पनि बिहान बेलुकाको योग ध्यान क्रिया सकिन सक्छ । हेरौँ त झोला झोली बिना चराचुरुङ्गी जनावरले पनि जीवन चलाएर धानेकै छन् । कति झोला बोकेर झोलेको प्यादा विवेचना गरौँ । गुदी नहुने झोलेले पनि लाभ पदमा पुग्न सेवा गरेको सुनेका छौँ । मान सम्मान भेटेका छन् रे । कसरी झोलेको गौरवमय बखानको आली लाउदै खिशी गरूँ कसरी ?

यी सब झोला र झोले कुराबाट जङ् चले पनि झोले नभई सुटुक्क केही काम गर्न सकिँदैन । पाठकीय दृष्टिले हेर्दा झोला र झोले एकै हुन् । सत्ता, भत्ता र लत्ताको लागि नभई नहुने टेक्ने खुट्टाजस्तै हो । झोला नभए नेता सेवक जो कोही बाँच्न सक्दैन । लठ्ठीको टुपो फेद नजाने पनि झोलेबाट बच्न फास फुसे गफ गर्दै रत्नपार्कमा भोक हड्ताल गरेर अनसन बस्न पनि सकिँदैन । मेरो भासभुसे दिमागलाई अरु के भनूँ खै ? चोर, कमिशन, घुस खोरी भए पनि झोले देखेपछि भुस्याहा कुकुरले पनि भुक्दैन क्यारे । आखिर टोलमा हिँड्दा साथीले हलो मात्र भन्दैन, चल्लाले पनि हल्ला गर्दैन । देख्नु भो नि पाठकवृन्द ! झोले बन्नबाट बचौँ । यसैबाट सबैको हित हुन्छ । झोलाका झोले कुरा पालौँ होइन फालौँ, जे भनौँ । अहिलेलाई जदौ ! गरेँ ।

०००

काठमाडौं १५, हाल सिड्नी
२५ फ्रेब्रुअरी २०२४