अशोककुमार शिवामान्छे बाँदर कि बाँदर मान्छे ?
हेडसर बाँदरलाई नमज्जाको सलाम मज्जाको भनौ भने त आफू नि हेडसरको शिस्य हो भन्ने गोप्यता खुस्केला । अलिकति भए पनि गोप्यता राख्नैलाई मज्जाले सलाम गर्न चाहिँ सकिएन ।
बाँदर भन्ने बित्तिकै गतिलो स्वभावको त के बुझिन्थ्यो ! स्वभाविलो भैदिएको भए त नाम बाँदर नै किन रहन्थ्यो होला र ! हुन त नाममा के नै राखेको हुन्छ र भन्न पनि नमिल्ने नै जस्तो पो छ । आफ्नो नामलाई सम्झेर पनि भएन । बाँदरहरू हाम्रा पुर्खाहरू हुन् रे तर पुर्खाहरू हामी यति विकसित मान्छे हुन्जेल पनि किन धार्जे हुन नसकेका होलान् ? बरु कहिले काहीँ हामी चाहिँ पुर्खाको बानिव्यहोरा काटिकुटी निकाल्छौँ ।
बाँदरहरू रुख चड्छन् तर हामीलाई रुख चड्न धेरै सकस पर्छ । बाँदरहरू फालहान्न र माथितिर उफ्रन पनि असाध्यै सिपालु र शक्तिशाली हुन्छन् । हामी चाहिँ फालहान्न डराउँछौँ तर उफ्रन चाहिँ बाँदरले जति नसके पनि बुरुक्क बुरुक्क उफ्रन्छौँ । बाँदर रिसाउँदा दाँत किच्च पारेर देखाउँछ, हामी रिसाउँदा आँखा डेंडो पारेर आँखाकै तीर मारौँला झैं गर्छौं । बाँदर चार पाउ टेकेर हिँड्छन् भने हामी दुई पाउ टेकेर हिँड्छौँ ।
बाँदर र मान्छेको अर्को बाँनी पनि करिब करिब मिल्दोजुल्दो छ । त्यो के भने लुटेर थुतेर र धुतेर खाने । यसो हेर्दा थुतेर र धुतेर खाने एउटै प्रकृतिको जस्तो लाग्छ तर थुतेर खानेले देखिदेखी थुत्छ भने धुतेर खानेले छलिछली देखि वा नदेखी धुर्ततासँग चोरेर, सोरेर वा तानेर खाने गर्छ । अझ अर्को प्रकृतिको खुवाई हो लुटेर खानु । लुटेर खानु त झनै खराव प्रकृतिको खुवाई हो । यसरी हेर्दा बाँदरलाई हाम्रो पुर्खा मानेर मानिसले आफ्नो धर्म निभाएकै छ ।
अचम्मको कुरा त के छ भने मान्छे आफ्नो पुर्खाको हेडमास्टरै पो भएछन । मैले चाहिँ पत्याउन सकिन । हैन, मानिस कसरी बाँदरको हेडमास्टर बन्न सक्छ र बरु बाँदर चाहिँ मान्छेको हेडमास्टर हो भन्छु म त । बाँदरहरू बनाउन जान्दैनन् तर भत्काउनु पर्यो भने एकछिनमा तहसनहस पारिदिन्छन् । अनि कसरी मान्छे बाँदरको हेडमास्टर हुनसक्छ ? खुट्टै तान्ने कुरामा पनि बाँदरले जति शिप लगाएर मान्छेले खुट्टा तान्न जान्दैनन् । मानिसले खुट्टा ताने भने कि आफै पछारिने गरी तान्छन् किन जसको तानेका हुन् तिनको खुट्टो टेक्नै काम नलाग्ने गरी तान्छन् । भनेपछि खुट्टा तान्नेमा पनि बाँदरको हेडमास्टर मान्छे हुन सक्दैन ।
बाँदर भुक्दैन र बेलाबखत न्यार्रनुर्र गर्न बाहेक बोल्न पनि जान्दैन । मानिस बोल्छ । जो धेरै बकबक बोल्छ उसलाई रिसले मानिसले के कुकुर जस्तै बकबक् भुकेको भन्छन् र यो स्वभाविक पनि हो । कुकुर पो भुकेपछि भुक्या भुक्यै गर्छ त । न उसलाई अरुलाई झर्को लाग्ला भन्ने डर हुन्छ न केही । कुकुर पनि हारखाने गरी बोल्नेलाई त यो उपमा स्वाहुँदो नै हुन्छ । यस्ता बक्बके बोलक्कडसँग त साँच्चिनै कुकुर पनि हार खान्छ नै । यो कुरामा भने मान्छे बाँदरको हेडमास्टर हो भन्न सकिन्छ ।
हुन त मैले यो लेखिरहँदा मलाई झुट लेखिस् भनेर संसारको एकमात्रै नमुनाको पिस भनौंला अनि बधाई स्वरुप बैगुर्नीको किस पठाउँला तर म तर्क दिन सक्छु कि मानिस बाँदरको हेडसर हुँदैहोइन । बरु बाँदर चाहिँ मान्छेको हेडमास्टर हो । त्यै भएर यहाँ हेडमास्टरको आनिबानी हुबहु मान्छेमा सरेको छ । सङ्गत गुनको फल न हो हेडसरको समीपमा रहेपछि परीक्षा अनुत्तिर्ण हुने त चान्स नै आउँदैन ।
अन्तमा, हेडसर बाँदरलाई नमज्जाको सलाम मज्जाको भनौ भने त आफू नि हेडसरको शिस्य हो भन्ने गोप्यता खुस्केला । अलिकति भए पनि गोप्यता राख्नैलाई मज्जाले सलाम गर्न चाहिँ सकिएन । बाँदर मान्छेको हेडमास्टर हो कि मान्छे बाँदरको हेडमास्टर हो अनुसन्धान होस् । अथवा मान्छे बाँदर हाे कि बाँदर मान्छे ? अनुसन्धान पछि ठोस रिपोर्ट सार्वजनिक होस् । त्यसपछि आफ्नो धारणा सच्याउनै पर्ने भए सच्याउँला । जय होस् बाँदरे प्रवृत्तिको !!
०००
०८०/०१/१४
गल्कोपाखा, काठमाडौं
