कृष्ण प्रधानबड़ो मापाको जीवन यो !
सुक्खा खोरसानीले झानेको दालजस्तो यो जीवन साँच्चै बड़ो मापाको छ । जहिले पनि, जतिबेला पनि हाच्छ्यूँ कि हाच्छ्यूँ !
“मलाई दुःखै-दुःख छ; पीरै-पीर छ” कसैले भनेको सुनिँदैन अचेल । भनेको सुनिन्छ बरु “चल्दैछ…जसोतसो ।” कसरी चल्दैछ ? यसबारे छानबीन गर्ने आवश्यक पनि छैन । मृत्युसित डर छैन । बाँचे बाचुँला; मरेँ मरुँला । नो प्रोब्लेम । यसको अर्थ जीवनमा शान्तिका मात्रा बढ़ेको छ भन्ने ठ्याम्मै होइन । पेपरमेण्ट (अत्तर) जस्तो जीवन भएको छ पनि भन्न मिल्दैन ।
जीवनमा अशान्ति भन्नु नै सुक्खा खोरसानीले झानेको दालजस्तै हो । हाच्छ्यूँ गर्दा-गर्दाको जात्रो हुन्छ । सोझी, आबा न चाबाकी श्रीमतीभन्दा छुच्ची, मुखाली, एक्टिभ श्रीमती दोबर-तेबर राम्रो । यसै सन्दर्भमा भन्नुपर्दा शान्तिभन्दा अशान्ति हजारौं गुणा उत्तम । अशान्ति एउटा ‘इन्गेज्मेण्ट’ हो भने शान्ति निभिसकेको आगाको भुङ्रो जत्तिकै । पुरानो घरमा बसेजस्तै हो । मूसाहरू दुगुरिरहेका हुन्छन् एक तमासले आफ्नै धुनमा । भित्ताभरि धमिराका सरल रेखाहरू । साङ्लोहरूको रगरगी । फुटिसकेको प्लाष्टिकको एउटा पुरानो बाल्टी । खाटको चेप-चेपमा कमिलाका ताँती । भित्तामा पुरानो एउटा नक्सा । कुनै एउटा समयमा मुखभरि हाँसो थियो, आँखामा गज्जब तेज । अहिले ठण्डा मौसमजस्तै जीवन । सबै चिसो…सबै उजाड़ ।
उबेला युवतीहरूका नाम फूलकुमारी, धनसरी, मनमाया, धनमाया, गमसफूल, च्याउँकी आदि हुन्थे । युवकहरूका नाम पनि उस्तै गम्बु, गोम्बे, धनबहादुर, बखते, प्रेमबहादुर, मननारायण, धननारायण, चरिचुच्चे आदि आदि । अचेलका युवतीहरूको नाम प्रतिष्ठा, प्रणिता, एनाक्षी हुन्छन् भने युवकहरूका नाम प्रणय. प्रणेश, सिद्धान्त आदि सुनिन्छन् । उबेलाकी बुहारी शीलस्वभावकी हुन्थिन् । सखारै उठी सासू-ससुरालाई ओछ्यानमै चिया पुऱ्याएर ढोग गर्थिऩ् । सीपमा सीप…रुपमा उस्तै रुप । राखन् धारनमा सिपालु । माइत घरमा जत्तिकै भाँड़भैलो, हुँड़ीबिड़ी मच्याउने, रँड़ाको लाउने भए पनि ससुराली आएपछि शान्त, सौम्य । सासू-ससुरालाई मुख लाउनु ता परै जावोस् नारायण ठाड़ो नजरले पनि हेर्ने आँट गर्दिनथिइन् । बुहारी भित्र्याएपछि उबेलाका सासू-ससुरालाई हाय-सुख हुन्थ्यो । वरको सिन्का पर सार्नु नपर्ने । नन्दहरू भाउज्यू भनेपछि हुरुक्कै र भुतुक्कै । भाउज्यू पनि नन्दाहरूसित सुठीनै मिल्ने । दाँत र गिजाजस्तो । सारांशमा भन्नु हो भने, उबेला बुहारी वा भाउज्यू होइन घरमा लक्ष्मीले प्रवेश गरेकी जस्तो लाग्थ्यो ।
अचेल छोरोले बुहारी भित्र्यायो कि सासू-ससुरा लिङ्लिङ… थुरथुर । अझ कलेजको तर्क प्रतियोगितामा वर्षैपिच्छे सर्वश्रेष्ठ तार्किनको पुरस्कार, मेडल, प्रमाण-पत्र हत्याउने वा कलेजको एनसीसीमा सी सार्टिफिकेट प्राप्त गर्ने सिनियर अण्डर अफिसर भएर प्यारेडमा मैदानै थर्काउने बुहारी घरभित्र पसिन् भने सर्वनाश… मेरी बास्सै ! सर्वनाश । अझ मार्शल आर्ट सिकेर ब्ल्याक बेल्ट भिरिसकेकी बुहारी घरभित्र पसिन् भने ता हे शिव ! लोग्ने, नन्दा, जेठी-सासू र सासू-ससुरालाई कति बेला फ्लाइङ किक हानेर रँड़ाको नमच्चाई चूपो लागि बस्ने हुन् र ? नन्दाले मुखाँ हानी सक्दा नसक्दै कति बेला कोखामा हानेर भुर्कुट पार्ने बेर लाउँदिनन् अचेलका मोडर्न बुहारी ।
राति बाह्र बजेसम्म टिभीमा धारावाहिक अथवा मोबाइलमा च्याटिङ गरेपछि सखारै उठी सासू-ससुरालाई थलैमा चिया वा तातो पानी दिन सक्लिन् र ! केही भनिसक्नु छैन । सासू-ससुराको वाक्शक्तिमा एमबार्गो लाग्न थाल्छ । माओवादीको भूमिका पालन गर्ने बुहारी छोरो वा उनका पति महोदय समेतलाई कँज्याएर राखेपछि इन्द्रेको बाबु चन्द्रे आए पनि केही लछारपाटो लाउन सक्ने होइन क्यारे । सियो बनेर पसेकी बुहारी फालीमा परिणत । एनाकोण़्डाले काँचुली फेरेजस्तै उनले पनि हिटलरको काँचुली फेरी ससुराली घरमा रँड़ाको मच्याउँछिन् । ससुरालीको लाइन अफ कण्ट्रोल क्यापचर्ड । उल्टा ओछ्यानमै चिया वा तातो पानी पुऱ्याइदिनुपर्ने नयाँ माओवादी बुहारी शासन जारी । नौ-दसबजीभन्दा अघि ओछ्यान छोडि़न् भने ता धरती पल्टिेला तर कुम्भकर्णे निद्रामा मस्त सुतेकी बुहारी नानी चल्मलाइन् ता के । एक फ्वाँक रजनीगन्धा वा कुनै जर्दा मुखमा नहालेसम्म टोयलट नभएर फिटीफिटी ।
उबेलाकी बुहारीलाई एक डिब्बा क्रिम महिना दिनसम्म पुग्ने । अचेलकी बुहारीलाई हप्तैपिच्छे पार्लर नगई हुँदैन । ससुराकै छेउमा ओँठका डिलभरि लिपस्टिक पोतेर उभिनु गाह्रो, अप्ठ्यारो मान्थिन् उबेलाकी बुहारी । अचेलकी ता ओँठ रातै पारेर रजनीगन्धा कि ता बबल् गम् क्याचाक्-क्याचाक् पार्दै ससुरासित डिस्कस गर्न पोख्त । उबेलाकी बुहारी सासू-ससुरा, देवर-नन्द तथा लोग्नेकै केयर गर्न मस्त र व्यस्त हुन्थिन् । अचेलकाहरू हेल्थ केयर र जिरो फिगर बनाउनमै व्यस्त र मस्त । ससुराली घरका सबै जहाँसुकै जाउन् म चाहिँ ब्यूटी हुनैपर्छ भन्ने सिद्धान्तमा अडिग । म मैजस्तै हुनुपर्छ अरुलाई ड्याम् केयर ।
त्यसपछि, लाला-बालाको आगमन । हुङ्कार, गर्जन, पिट्पाट आरम्भ । ठाकठाक-ठुकठुक ता साधारण कुरा । बेलाबखत भाकभाक र भुकभुक, पाकपाक र पुकपुक…डाङ़्डाङ् र डुङ्डुङ… । कहाँ सुःख, कहाँ दुःख ? सबै चमेराजस्तो झुण्डिरहन्छन् । आ-आफ्नो अस्तित्व जोगाउनै भरमग्दूर प्रयासमा तल्लीन । आत्मघाती बम बोकेकी बुहारीलाई चलाउने गाह्रो नारायण छुनै गाह्रो । सामान्य चलायो कि छोयो कि ढ्याङ ।
अन्त्यमा, दाजु-भाइमाझ काटामार । पैतृक सम्पत्ति भागबण्डा । घरको माझमा ठूलो पर्खाल । किनभने मेरो सुख अर्धाङ्गिनीको सुख । कोर्ट-कचहरी धाऊ । बाबुलाई कोर्टमा उभ्याऊ । झगड़ा गर, मुद्दा गर । जोरीपारीलाई भक्कुमारी हँसाऊ । र ता मर्ने बेलामा भन्न सकिन्छ, जीवन यति साँघुरो किन ?
सुक्खा खोरसानीले झानेको दालजस्तो यो जीवन साँच्चै बड़ो मापाको छ । जहिले पनि, जतिबेला पनि हाच्छ्यूँ कि हाच्छ्यूँ !
सिलिगुड़ी (भारत)
