आफैलाई लाज लाग्छ कि ?
त्यस्तो संविधान होस् जसमा देशको प्रधानमन्त्री जनताप्रति उत्तरदायी होओस् । ऊ घुस खान पाउँदै नपाउने होस् । खायो भने उसलाई संविधानले टाउकोमा डण्डी ड्याङड्याङ हानोस् ।
मुक्तिनाथ शर्मा :
भोटाहिटी, असन, इन्द्रचोक, धर्मपथ हुँदै भद्रकाली पुग्न पुग्न लाग्दा झमक्क साँझ परेछ । देशमा सङ्कटकाल लागेको भएर होला, त्यतातिर सुनसान थियो । सडक निर्जन भइसकेको थियो । सायद त्यतिबेला कफ्र्यु पो थियो कि, आफू भने जसरी तसरी घर पुग्नुपर्ने थियो । तसर्थ यताउति हेर्दै भित्रभित्र डराएर कायल कायल भएको भए पनि बाहिर नडराएजस्तो देखिने प्रयत्न गर्दै भद्रकालीको मन्दिरबाट पश्चिमपट्टि के पुगेको थिएँ, उताबाट झर्केर मेरो नाम काड्दै बोलाएको आवाज आयो । यताउति हेरेँ, कतै कोही देखिन ।
झन् डराएर अगाडि बढेँ । मन्दिरमा प्रवेश गर्न पहिलो सिँढीमा जब टेकेँ तब फेरि उस्तै आवाज आयो । टक्क उभिएर चारैतिर हेरेँ कोही देखिएन । आफैलाई भ्रमजस्तो लागेर आँखा पुछपाछ पारेर अर्को सिँढीमा टेकेँ । यत्तिकैमा फेरि पूर्ववत् आवाज आयो । यस पटक त पश्चिमतिर हेर्दा देखेँ- एउटा मानव आकृति मतिरै आइरहेको छ । मनमा नानाभाँती शङ्का उपशङ्का आउन थाले । कहिले त्यो आकृतिलाई माओवादी सम्झन पुगेँ, कहिले खाओवादी, कहिले पुलिस हो कि जस्तो लाग्छ त उतिखेरै अरु लुटेरा सम्झन पुग्छु । मानव आकृति मेरो नजिक हुँदै आयो र मलाई भन्यो- ‘तिमी लेखक होइनौ ।’
यस्तो बेलामा ढाँट्न हुन्न भनेर ठूलाबाले दिएको अर्ति झलक्क याद आयो । भनेँ- ‘हो लेख्न त लेख्छु ।’
एउटा स्तम्भकार नै होउ क्यारे आकृतिले भन्यो । म भने उसको मुख त के आकृतिसम्म पनि हेर्न नसक्ने भइसकेको थिए । तसर्थ स्वीकृतिसूचक भाव देखाएँ । यसपछि आकृतिले भन्यो- खुब कमाएका छौ धन हैन ?
मलाई किन हो कुन्नि अलिकति हिम्मत बढेर आयो । भनेँ- ती साप्ताहिक पत्रिकामा छापिएका लेखको एक पैसा पारिश्रमिक पाएको छैन प्रभु । मेरो कुरा सुनेर आकृति फेरि बोल्यो । भन्यो- कत्ति पाएका छैनौ ? मैले भनेँ- सतोसत्त धरोधर्म एकपैसा पनि पाएको छैन । पारिश्रमिकको ‘पा’ मात्रै भन्दैमा सम्पादक भनिहाल्छन्- पत्रिका चलाउन नसकिने भयो । तसर्थ म भन्दै भन्दिनँ ।
लौ भैगो, तिमी सित्तैमा अर्काको भारी बोक्ने भरिया रहेछौ । एउटा नयाँ संविधानको मस्यौदा लेख आकृतिको भनाइ रह्यो । म संविधानविद् त होइन तैपनि आज्ञा शिरोपर गर्छु । सबैभन्दा पहिले हजुरको परिचय, अनि लेख्न पर्ने संविधानको मैन्डेट पाऊँ- मैले भनेँ ।
आफ्नो परिचय दिने क्रममा आकृतिले भन्यो- म यहाँको शहीद हूँ । संविधान कस्तो लेख्ने भन्ने सम्बन्धमा आकृतिले बोल्यो- त्यस्तो संविधान होस् जसमा देशको प्रधानमन्त्री जनताप्रति उत्तरदायी होओस् । ऊ घुस खान पाउँदै नपाउने होस् । खायो भने उसलाई संविधानले टाउकोमा डण्डी ड्याङड्याङ हानोस् । कुर्ची तलबाट अरिङ्गाल हुलका हुल आएर टोकून् । भाग्न खोज्यो भने बाटोरि तिखा सुली भएर पैँतालामै गाडिन पुगोस् । अनि मन्त्रीहरू कहीँ गएर पखाल नाघेर पसी झ्यालबाट फुत्त छिरेर कुन्नि के गर्न पाउँदै नपाऊन् । घुस खाएर कमाएको पैसा लाखौ लाख जुवामा होम्न नपाऊन् । कमाएको सम्पत्ति विदेशी बैङ्कमा थुपार्न नपाऊन् । फेरि बेला न कुबेला सङ्कटकाल लागू गरेर जनतालाई अन्योलमा पार्न नपाऊन् । लौ यस्तो संविधान लेख ।
यो कुरा सुनेर मलाई भित्रैदेखि हाँसो उठेर आयो । सकिनसकी दबाएको थिएँ तर आकृतिले थाहा पाएछ । भन्यो- नहाँस बरू लेखिहाल । नसक्ने भए सक्दिनँ भन ।
मैले भनेँ- लेख्न त सक्छु प्रभु तर जस्तो लेखे पनि नेता न ठहरे, संविधानलाई नै धोती लगाई दिन्छन् ।
मेरो कुरा सुनेर त्यो मानवाकृति साह्रै नराम्रोसँग रिसायो । म पनि थरथर कामेँ डरले । यस्तैमा आकृतिले भन्यो- त्यसो हो भने ती सबै नेतालाई नङ्ग्याऊ, निर्वस्त्र पार । धोतीसम्म पनि लाउन नदेऊ ।
आकृतिको त्यो आदेश भएपछि मलाई लाज लागेर आयो । त्यतिका नाङ्गा कसरी हेर्ने भनेर, बिन्ति बिसाउँदै भनेँ- प्रभु त्यसो गर्दा मै लाजले भुतुक्क हुन्छु कि ?
केही पनि जवाफ आएन । यसो शिर उठाएर हेरेको त मानवाकृति नै छैन । तब ढुक्क भएर भनेँ- बाबा पार पाइयो । यति कुरो त मुखबाटै निस्केछ । झल्याँस्स बिउँझेको श्रीमतीजीले भनिन्- आ कति बर्बराउनु पर्या होला ? यी बुढालाइ पनि… ।
०००
वानेश्वर, काठमाडाैं