नेपाली हास्यव्यङ्ग्य अनलाइन पत्रिका

युवराज मैनाली :

अर्काको धर्कामा नकुल्चिई आफ्नो धर्कामा मात्र हिँड्नु प्रजातन्त्रको विशेषता हो । प्रजातन्त्रको यस्तै परिभाषा गरेर हामीलाई पनि त्यही मार्गमा हिँड्न सिकाउने मेरा गुरु अहिले हुनुहुन्न । उहाँले हामी धेरैलाई प्रजातन्त्रको लत लगाइदिनुभयो । उहाँ प्रजातान्त्रिक पान खानु हुन्थ्यो र हामीलाई पनि त्यसैको बानी पारिदिनुभयो ।

प्रजातन्त्रको लागि सङ्घर्ष चलिरहेको समयको कुरा हो यो । त्यस बेला उहाँले हामीलाई विभिन्न पुस्तकहरू पढ्ने उपदेश दिनुभयो । चाणक्यदेखि मेकियावेलीसम्म पढ्ने सनक उहाँले नै बढाइदिनुभएको हो हामीलाई । त्यो सनकले गर्दा तत्कालै पुस्तकपसलमा गई पुस्तक किनिन्थ्यो र रातभरि नसुतीकन पडिन्थ्यो । परीक्षामा राम्रो अङ्क प्राप्त हुन्थ्यो । यसरी प्रजातन्त्रबारे थुप्रै पुस्तक चाटियो तर हिजोआज प्रजातन्त्रको लागि सङ्घर्ष गर्नुपर्ने स्थिति छैन । प्रजातन्त्र प्राप्त भइसकेको छ । कथंकदाचित् केही समयका निम्ति प्रजातन्त्र निलम्बन भए पनि त्यसको केही समयपछि निलम्बन फुकुवा हुने गर्दछ । यस्तै परिस्थितिले गर्दा प्रजातन्त्र पुनस्थापनापछि सडकमा बेग्लै खालका तडकभडकको रजाइँ चल्न थालेको छ ।

यसरी यस्तो तडकभडक देखेर मेरो पापी मन पनि प्यासी हुन थाल्यो । प्यास मेटाउन पानी पिएँ तर मेटिएन । त्यसपछि बियर खाएँ, त्यसैले पनि भएन । कोक, फ्यान्टा र पेप्सीकोला आदिको त कुरै भएन । हुँदा हुँदा हिवस्की नै तन्काएँ । प्यास त झन्झन् बढ्याबढ्यै भयो । यसपछि म यो प्यासीरोग निको पार्न डाक्टरकहाँ गएँ, तर डाक्टरको उपचार त अर्थ न बर्थ गोविन्द गाई, कपाल दुखेको औषधि नाइटोमा लाई भएझै भयो । उसले त मेरो अगाडि शिवपुरी बाबाको प्रवचन पो दिन थाल्यो । डाक्टरको प्रवचन सुनेर म दिक्क भएँ । म त औषधि पाइन्छ कि भनेर पो उसको क्लिनिकमा गएको थिएँ। के गर्नु मङ्गले आफ्नै ढङ्गले । त्यहाँ पनि मेरो प्यास निको हुन सकेन ।

त्यसपछि म त्यहाँबाट फर्किएँ । ठक्कर लागेपछि बुद्धि बढ्छ भनेर पूर्खाले भनेका छन् । मलाई पनि त्यस्तै भयो । त्यसै बेला मैले मेरा भूमिगत कालखण्डका प्रजातान्त्रिक गुरुलाई स्मरण गरेँ । अब ममा ज्ञानको ढोका खुल्नै आँटेकोजस्तो अनुभव भयो । अन्ततः सबै कुराको रहस्य पुस्तकमा निहित रहेछ भन्ने यथार्थलाई पनि मेरो गोज्याङ्ग्रो दिमागले ठम्यायो ।

यसरी मेरो जीवनमा पुनः पुस्तकपूजाको चरण आरम्भ भयो । मैले प्रजातन्त्रका निम्ति लेखेका कैयौँ पुस्तकहरू पढेँ । अमेरिकाका हन्टिङ्टनदेखि नेपालका लोकराज बरालसम्मका विचारहरूमा म चुर्लुम्म डुब्न थालेँ । यस क्रममा मैले कार्लमार्क्स पढेँ, गान्धी पढेँ, मण्डेलाको जीवनचरित्र सबै पढेँ, अनि आफ्नो देशको राजनेताहरूको अनुहारमा उनीहरूको अनुहार खोज्न थालेँ तर यसले झन् खतराको स्थिति पो निम्त्यायो किनभने अब झन् म पहिलेभन्दा बढी तिर्खाउन थालेँ । मेरो प्यासको सीमा अझ बढेर गयो । पुस्तकका चरित्र र व्यवहारका चरित्रबीच ठूलो विरोधाभास पो देखा पर्‍यो । त्यसपछि मलाई पुस्तकमा लेखिएका कुराहरूप्रति अविश्वास पो जागेर आयो, किनकि कार्लमार्क्सका बारेमा जति लेखिएको थियो त्यो वास्तविकता नभएर कथा पो हो कि भन्ने शङ्का उठ्न थाल्यो । गान्धीका बारेमा जे पढियो त्यो कथा थियो या उपन्यास ? के मण्डेला महाभारतकै अर्का महान् पात्र त होइनन् ? मदर टेरेसा भन्ने नाम कतै हाम्रो रामायणमा त थिएन ?

यसरी मैले जति पढेँ, पढेअनुसारका पात्रहरू वर्तमानमा पाउन सकिनँ । अहिले मलाई आफ्ना भूमिगत गुरुको शिक्षादीक्षाप्रति शङ्का लाग्न थालेको छ ।

०००
काठमाडौं
‘भ्रष्टाचारको भाङ’ (२०६५)