संसद् र मन्त्रीका जुँगा
म भन्दै छु, दुबै सदस्यहरू सदनबाट बाहिर निस्किनुहोस् । यो के तमासा हो ? जबदेखि सभामुख बनेको छु मेरो दिमाग कति चड्केको छ भने आफ्नी पत्नीका मायालु कुरा सुन्दा पनि ‘अर्डर अर्डर !’ गर्दै चिच्याउँछु ।
हरिशंकर परसाईं :
व्यङ्ग्यानुवाद : रमेश समर्थन
संसद्को कामकाजका विषयमा पटक पटक के कुरो उठ्ने गर्छ भने प्रतिदिन संसद्को खर्च कति उठ्छ ? प्रतिमिनेट कति रुपैयाँ लाग्छ ? अनि हरेक प्रश्नमा कति खर्च हुन्छ ?
यस्ता प्रश्नहरू निरर्थक छन् । संसद् कसैसँग पैसा माग्न जाँदैन । त्यसले त आफै बजेट पास गर्छ । अनि जसले बजेट पास गर्छ उसलाई चाहेजति खर्च गर्ने अधिकार रहन्छ ।
संसद्को बहुमूल्य समय कति मज्जामा बित्छ भन्ने कुराको एउटा उदाहरण दिँदै छु ।
एक दिन गुलजारीलाल नन्दा (रेलमन्त्री) जब सदनभित्र पसे तब सांसद्हरूले उनका जुँगा सफाचट भएको देखे । नन्दाजीको सिन्काजस्तो फुकिढल शरीरमा जुँगा निकै सुहाउँछन् । उनी रेलमन्त्री भएर पनि सुरक्षामन्त्रीजस्ता देखिन्छन् ।
संसद्मा कानेखुसी चल्न थाल्यो अनि जनसङ्घका सांसद्हरूले संसद्को कारवाही रोकेर प्रश्न गरे, ‘सभामुख महोदय, आज नन्दाजीका जुँगा देखिँदैनन् । उहाँका जुँगालाई के भएको हो भनेर थाहा पाउन चाहन्छ यो सदन । उहाँका जुँगा उहाँले आफैं मुड्नुभएको हो वा अरू कसैले मुडेर लगेको हो ?’
अर्का जनसङ्घी – यो सामान्य घटना होइन महोदय । यस मन्त्रिमण्डलमा नन्दाजीका मात्र जुँगा छन् ।
सत्ताधारी कांग्रेसी – नियमापत्ति छ महोदय ! यो भनाइ सही होइन । जगजीवन रामजीका पनि जुँगा छन् ।
जनसङ्घी – हामी जगजीवन रामजीका जुँगालाई जुँगा मान्दैनौं ।
सत्ताधारी कांग्रेसी – तपाईंले मान्नैपर्छ । हामी हाम्रा अध्यक्षज्यूका जुँगालाई जुँगा नै नमान्ने साम्प्रदायिक प्रतिक्रियावादीहरूको यो धाँधली हुन दिँदैनौं । हामी हरेक मोर्चामा यस्ता प्रतिक्रियावादीहरूसित भिड्न तयार छौं चाहे त्यो मोर्चा जुँगाको नै किन नहोस् ।
जनसङ्घी – यो सामान्य विषय होइन । नन्दाजी साधारण मन्त्री हुनुहुन्न । जब हामी गोरक्षा आन्दोलनमा थियौं त्यति बेला उहाँ नै गृहमन्त्री हुनुहुन्थ्यो । फेरि उहाँ दुई पटक दुईजना प्रधानमन्त्रीका बिचमा (कामु !) प्रधानमन्त्री पनि हुनुभएको हो । उहाँका जुँगा देशका जुँगा हुन् । अनि जँुगा त भारतीय संस्कृतिमा उत्तम पौरखका प्रतीक पनि हुन् ।
द्रमुक (द्रविड मुनित्र कडगम) सदस्य – यो सही होइन । राम र कृष्णका जुँगा थिएनन् । कुनै पनि फोटो हेर्न सक्नुहुन्छ । उत्तर भारतको यो साम्राज्यवाद चल्न दिइने छैन ।
सङ्गठन कांग्रेसी – यदि कांग्रेस अविभाजित हुन्थ्यो र हामी सँगै हुन्थ्यौं भने हामीले यस्तो हुन दिने थिएनौं । यो त अनुशासनहीनताको हदै भयो । दलको कार्यसमितिबाट निणर्य नै नगराई कुनै मन्त्रीले कसरी जँुगा मुड्न सक्छ ? हामीलाई विश्वस्त सूत्रबाट के जानकारी प्राप्त भएको छ भने उहाँले कम्युनिस्टहरूको दवाबमा परेर जुँगा मुड्नुभएको हो । हाम्रा एक जना सदस्यले आज बिहान भूपेश गुप्त (कम्युुनिस्ट सदस्य)लाई नन्दाजीका जुँगा खौरिरहेको देख्नुभएको रहेछ ।
साम्यवादी – यो गलत आरोप हो । हामी सरकारलाई केवल उसको कार्यक्रमका आधारमा समर्थन गर्दछौं र त्यस कार्यक्रममा नन्दाजीका जुँगाका विषयमा कुनै कुराको उल्लेख भएको छैन । अनि न त कांग्रसीका जुँगा मुड्नु हाम्रो काम हो न सुरक्षा गर्नु नै । यो सबै सी. आई. ए.को षड्यन्त्र हो । जहिलेदेखि दिल्लीको प्रशासन जनसङ्घका हातमा परेको छ तबदेखि नै राजधानीमा कैयौं मानिसहरू सी. आई. ए.का एजेन्ट बनेका छन् । त्यसैले त भूपेश गुप्त दाह्री खौरन कलकत्ता जानुहुन्छ र हामी केरला पुग्छौं ।
प्रसोपाली – (प्रजातान्त्रिक सोसलिस्ट पार्टी) यस विषयमा हामी पनि केही भन्न चाहन्थ्यौं तर अहिले हाम्रो सत्ताधारी कांग्रेससित सम्झौतावार्ता चलिरहेको छ ।
संसोपाली- (संयुक्त सोसलिस्ट पार्टी) तिमीहरू त इन्दिराका पाउपोस (जुत्ता) हौ ।
प्रसोपाली – सटअप !
भाक्रान्दी – (भारतीय क्रान्तिदल) कतै नन्दाजीका जुँगा मुड्ने व्यक्ति मुगलसरायका तिनै साधु त होइनन् जसलाई
उहाँले भ्रष्टाचार नियन्त्रण गर्ने काममा लगाउनुभएको थियो ? यदि यो कुरो सत्य हो भने त यो चिन्ताको विषय हो । जुन साधुले रेलमन्त्रीका जुँगा मुड्न सक्छ त्यसले त रेलको इन्जिन पनि गायब पार्न सक्छ ।
माक्र्सवादी – संशोधनवादीहरूसित सम्झौता गरेपछि जुँगा त जाने नै भए नि ! जुन दिन केरलामा यिनीहरूको मोर्चा बनेको थियो त्यसै दिन हामीले एक दिन नन्दाजीका जुँगा उड्नेछन् भनेर भविष्यवाणी नै गरेका थियौं ।
अब भने सभामुखले नन्दाजीतिर हेरे । नन्दाजीले उठेर स्पष्टीकरण वक्तव्यमा भने, ‘मलाई के मात्र थाहा छ भने आज मैले बिहानै हजामत (सान्दर्भिक अर्थ दाह्री खौरिने काम) गरेको हुँ, अनि नुहाइवरी खाना खाएर लोकसभा (प्रतिनिधिसभा)मा आएको हुँ । अब मेरा जुँगा छन् कि छैनन् भन्ने मलाई थाहा छैन । त्यसैले यसको जाँच सरकारी तहबाट हुनेछ ।’
कैयौं सदस्यहरू – हातले मुसारेर हेर्नुस् न !
नन्दाजी – म माननीय सदस्यहरूको यो माग स्वीकार गर्न सक्दिनँ । म मुख मुसार्दिनँ । सरकारको पनि काम गर्ने एउटा तरिका हुन्छ । सरकारले हतारमा कुनै काम गर्दैन ।
कैयौं सदस्यहरू – तर सम्मानित सदनलाई यसको सत्यतथ्य थाहा पाउने अधिकार छ ।
नन्दा – म भन्दै त छु नि कि जाँच समितिको बैठक बस्नेछ । त्यसले पहिले मेरा जुँगा थिए कि थिएनन् भनेर जाँच गर्नेछ । यदि थिए भने अहिले छन् कि छैनन् भनेर जाँच गर्नेछ ? यदि छैनन् भने किन छैनन् भनेर पनि जाँच गर्नेछ ।
कैयौं सदस्यहरू – समितिले जाँच गर्दासम्म त जुँगा फेरि पलाइहाल्छन् नि ! त्यसैले अहिल्यै र यसै सदनमा यसको फैसला हुनुपर्छ ।
अब आएर प्रधानमन्त्रीले हस्तक्षेप गरे – जब उहाँ जाँच समिति बनाउने कुरा गर्दै हुनुहुन्छ भने त माननीय सदस्यहरू सन्तुष्ट हुनुपर्ने हो किनभने सरकार कुनै पनि तथ्यलाई गोप्य राख्न चाहँदैन ।
एक सदस्य – यसको न्यायिक जाँच हुनुपर्छ ।
प्रधानमन्त्री – हुन्छ, न्यायिक जाँच नै हुन्छ । न्यायाधीश खोसला अहिले खाली हुनुहुन्न, व्यस्त हुनुहुन्छ । नेताको मृत्युको जाँच सकिएपछि नन्दाजीका जुँगाको जाँचको विषय पनि उहाँलाई सुम्पिइने छ ।
एक संसोपाली – धिक्कार छ ! यो राष्ट्रिय सर्म (लज्जा)को सरकार हो । इन्दिरा गान्धीको मन्त्रिमण्डलमा सहभागी हुनेहरूको कल्याण छैन । इन्दिरा हटाऊ देश बचाऊ !
अर्को संसोपाली – होइन, पुनामा नारा फेरिएको छ । इन्दिरा हराऊ देश बचाऊ !
पहिलो संसोपाली – चुप लाग् ए राजनाराण !
अर्को संसोपाली – चुप लाग् ए जोशीकी रखौटी !
पहिलो संसोपाली – थुः थुः !
अर्को संसोपाली – थुः थुः !
सभामुख – माननीय सदस्यहरूले सदन छाडिदिनुस् ।
दुबै – हामी छाड्दैनौं । हामी सिटमुनि पस्छौं । हामी कुर्सीका खुट्टामा टाँसिन्छौं ।
सभामुख – म भन्दै छु, दुबै सदस्यहरू सदनबाट बाहिर निस्किनुहोस् । यो के तमासा हो ? जबदेखि सभामुख बनेको छु मेरो दिमाग कति चड्केको छ भने आफ्नी पत्नीका मायालु कुरा सुन्दा पनि ‘अर्डर अर्डर !’ गर्दै चिच्याउँछु ।
सभामुखले मर्यादापालकलाई आदेश दिन्छन् ।
दुबै संसोपाली सिटमुनि घुस्छन् । मर्यादापालकलाई ती दुबैलाई त्यहाँबाट थुतेर बाहिर निकाल्नमै बिस मिनेट लाग्छ । सिङ्गो महागठबन्धनले सदन बहिस्कार गर्छ ।
सदनको एक घण्टाको कामकाज सम्पन्न हुन्छ ।
०००
‘परसाईंका प्रतिनिधि व्यङ्ग्य’ बाट ‘संसद अैार मन्त्रीका मूँछ ’ काे नेपाली अनुवाद