नेपाली हास्यव्यङ्ग्य अनलाइन पत्रिका

सुन्दर सुन्दरी प्रतियोगिता चल्न/चलाउन थालिएको धेरै भइसक्यो । यसमा मान्छेको धेरै चाख छ । धेरै आकर्षण छ । सायद यसका लागि खर्चिनु पर्ने रकम राशि पनि कम आकर्षक छैन होला । यस्तो आकर्षणै आकर्षणको केन्द्रका लागि खर्चिएको नेपाली शब्द ‘सुन्दर’ र ‘सुन्दरी’ को अर्थ भने लागिरहेको थिएन मलाई । कस्तालाई सुन्दर भत्रे कस्तीलाई सुन्दरी भत्रे द्विविधाले गाँजिरहेको थियो । अरूका लागि सहज भए पनि मेरा लागि यो प्रश्न निकै जटिल सावित भइरहेथ्यो । भाषालाई भद्रगोल बनाएर आपूmखुसी गर्न पल्केका दुनियाँदिवानालाई सोधिहाल्ने आँट पनि गर्न सकिन । तिनलाई सोध्नुभन्दा समस्याको समाधान आपैmँ गर्छु भनेर खुत्रुक्क नेपाली शब्दकोश पल्टाएँ । सुन्दरको अर्थ रहेछ- मनलाई हर्ने, मनोहर, आकर्षक ।

यति हेरिसकेपछि सुन्दरीलाई पनि किन नहेरूँ भत्रे लाग्यो । पल्टाएँ उही शब्दकोशका पाना । अन्य अर्थका अतिरिक्त सुन्दरीको अर्थ नाममा पोथी बाँदर अर्थात् बाँदर्नी भनेर अथ्र्याइएको रहेछ । शब्दकोश हेर्दाहेर्दै मलाई हाँसो उठ्यो र सम्भेmँ सबैको आकर्षणको विषय बनिरहेको उही ‘सुन्दरी’ प्रतियोगिता ।

हाँसो उठ्नुमा एउटा पुरानो सम्झना थियो । एक पटक कुनै बेला विश्व सुन्दरी प्रतियोगिता हेर्दाहेर्दै मैले भनेको थिएँ- यस्ती बाँदर्नी जस्ती पनि सुन्दरी प्रतियोगितामा छानिएर भाग लिन आएकी ! मलाई उदेक लाग्यो त्यतिखेर । उदेक लाग्दालाग्दै पनि ‘उल्टो क्रमबाट मूल्याङ्कन गर्ने हो भने त यसको पनि मौका आउन सक्छ पहिलो हुन’ भन्दै अनायासै छुच्चो मुख प्याच्च खुलिहाल्यो । मेरो उदेक त्यतिखेरसम्म उदेकका रूपमा कायम रह्यो जतिखेरसम्म सुन्दरी प्रतियोगिताको नतिजा बाहिर आएको थिएन । प्रतियोगिताको नतिजा बाहिर आउनेबित्तिकै मेरो उदेक भताभुङ्ग भयो । मेरो मूल्याङ्कन सय डिग्रीबाट स्वाट्टै शून्य डिग्रीमा झरेर जम्यो । किनकि, मैले बाँदर्नीको उपमा दिएर पछिल्लो क्रममा राखेकी तिनै सुन्दरी प्रथम भइन् त्यस प्रतियोगितामा । चित्त बुझाएँ । आखिर प्रतियोगिता सुन्दरीहरूकै बिचमा थियो भने यो के अनौठो भयो र ? शब्दकोश सम्झेर चित्त बुझाउनुको विकल्प रहेन मसँग । मूल्याङ्कनकर्ता समूहको निणर्य साह्रै चित्त बुझ्यो मलाई । नेपाली शब्दकोशसँग ठ्याक्कै मेल खाने । नेपाली भूगोलका पाखा, पखेरा र भिर कान्ला सबैतिर खाइखेली कुद्ने ‘सुन्दरी’ ।

मलाई लाग्यो- आहा ! क्या मज्जा ।
00

बाँदर्नीको पुलिङ्गी बाँदर हुन्छ भने सुन्दरीको पुलिङ्गी सुन्दर किन नहुने ? व्याकरणिक हिसाबले यो पक्कै हुन्छ । यसो हो भने शब्दकोशलाई सिरानी हालेर यो भत्र सकिन्छ- सुन्दरीको अर्थ बाँदर्नी हो भने सुन्दरको अर्थ बाँदर किन नहुने ? हुन्छ । व्यावहारिक र प्रायोगिक हिसाबले यो पक्कै हुन्छ । अनि म जतिखेर सुन्दर-सुन्दरी प्रतियोगिता हेरिरहेको हुन्छु त्यतिखेर म शब्दकोशका बाँदर बाँदर्नीलाई सम्झिरहेको हुन्छु र एक्लै मुस्कुराइरहन्छु । सायद शब्दार्थ बुझ्ने अरूहरूले पनि त्यतिखेर यसैगरी बाँदर बाँदर्नी प्रतियोगिता हेरिरहेका हुनेछन् । अनौठो के नै भयो र यसमा ? बाँदर बाँदर्नीले गर्न नसकेको प्रतियोगिता सुन्दर सुन्दरीको नाममा मान्छे आपैmँले गरिरहेछन् । आखिर परापूर्वकालमा अहिलेका मान्छे पनि त रूप रङ्ग र व्यवहारमा सुन्दर सुन्दरी नै थिए भनिन्छ नि । होइन र ?

सुन्दर सुन्दरी प्रतियोगिता पनि कोही उमेर भेद अनुसार छन्, कोही जातिभेद अनुसार छन् । कोही पेसाभेद अनुसार छन्, कोही भूगोलभेद अनुसार छन् । कोही खान्कीभेद अनुसार छन्, कोही बान्कीभेद अनुसार छन् । कोही वस्त्रभेद अनुसार छन् कोही अस्त्रभेद अनुसार छन् । लिङ्गभेद अनुसार त अझ हुने नै भइगयो । पुलिङ्गी, स्त्रीलिङ्गी, बहुलिङ्गी, समलिङ्गी, स्वलिङ्गी, परलिङ्गी कति हो कति ! यी सब देख्दा लाग्छ संसारभर पैmलिएको यो सुन्दर सुन्दरी प्रतियोगितामार्पmत मान्छेले आफ्नो पुर्खाको सम्झना र सम्मान गरेको छ । हुनेसम्मको श्रद्धा दर्शाएको छ । सकेसम्मको गुन लगाएको छ ।

मान्छे आपैmँले सुन्दर सुन्दरी प्रतियोगिता नचलाइदिएको भए बाँदर बाँदर्नी आपैmँले यस्तो प्रतियोगिता कहाँ गर्न सक्थे र ? बाँदर बाँदर्नीमै सीमित भएर सिद्धिन्थे तिनीहरू । त्योभन्दा उत्रति प्रगति तिनका पुर्खाले देख्न सुत्र पाउँदैनथ्यो । धत्र मान्छेको जात परोपकारी भएकै कारण लुप्त भइसकेको आफ्नो रूपलाई पुनः उजागर गर्दैछन् सुन्दर सुन्दरी प्रतियोगिताका माध्यमबाट । अहिलेका सबै बाँदर बाँदर्नीले आफ्नो उत्रयनका लागि स्वार्थरहित गुनिला यी मान्छेबाट विश्वभर स्वतःस्पूmर्त रूपमा भइरहेका यस्ता सत्कार्यको स्वागत गर्नैपर्छ । नगरे ती कृतघ्न ठहरिनेछन् । यसमा अवश्य पनि कसैको भिन्न मत छैन ।

फलानी टोल सुन्दरी, फलानी गृहिणी सुन्दरी । फलानी निजामती सुन्दरी, फलानी गैर निजामती सुन्दरी । कति हो कति सुन्दरीका रूपहरू । भेदहरू । कोही स्कूल सुन्दरी, कोही कलेजसुन्दरी । कोही सडक सुन्दरी, कोही गल्ली सुन्दरी । कोही होटल सुन्दरी, कोही मोटल सुन्दरी । कोही भान्सा सुन्दरी, कोही आँगन सुन्दरी । कोही महल सुन्दरी, कोही झुपडी सुन्दरी । कोही भूकम्पपीडित सुन्दरी, कोही बाढीपीडित सुन्दरी । कोही स्वास्थ्य सुन्दरी, कोही श्रमिक सुन्दरी । प्रतियोगिताबाट छानिने सबै सुन्दरी । कोही राम्रामध्येका सुन्दरी, कोही नराम्रामध्येका सुन्दरी । कोही वृद्धा सुन्दरी, कोही बालिका सुन्दरी । कोही नेता सुन्दरी, कोही कार्यकर्ता सुन्दरी । कोही स्वर सुन्दरी, कोही निर्वाचन सुन्दरी । कोही मतदाता सुन्दरी, कोही नगददाता सुन्दरी । कोही मनदाता सुन्दरी कोही तनदाता सुन्दरी । सुन्दरीहरूको यस भीडमा खोज्दै जाने हो भने अब नाकाबन्दी सुन्दरी र तालाबन्दी सुन्दरी पनि भेटिने छन् । पेट्रोल सुन्दरी र मट्टितेल सुन्दरी पनि भेटिनेछन् । यति भेटिइसकेपछि ग्यास सुन्दरी र दाउरा सुन्दरी पनि हाम्रा बस्तीमा सहजै भेटिनेछन् ।

तपाईँ भत्रुहोला कति सुन्दरी ! कति सुन्दरी !! जताततै सुन्दरी नै सुन्दरी । मान्छेले सुन्दरीको खोजी गर्न भुलेर मात्र हो, होइन भने सुन्दरीको अनिकाल न हिजो थियो न आज छ । न भोलि वा पर्सि नै पनि सुन्दरीको अनिकाल हुन सक्छ । सुन्दरीले नढाकेको क्षेत्र कहीँ छैन । कोही महादेश सुन्दरी, कोही विश्व सुन्दरी । कोही मुलुक सुन्दरी, कोही गाउँ सुन्दरी । कोही खेल सुन्दरी, कोही झेल सुन्दरी । कोही पौडी सुन्दरी कोही कुस्ती सुन्दरी । सुन्दरी नपुगेको/नभएको भूगोल, क्षेत्र र स्थान कहीँ छैन । कोही हावा सुन्दरी, कोही पानी सुन्दरी । जताततै अथाह सुन्दरी नै सुन्दरी । जताततै सुन्दरीको प्रतियोगितै प्रतियोगिता ।

यो सुन्दरी प्रतियोगिता अब मान्छेमा मात्र सीमित गरिनु हुत्र । आखिर प्रतियोगिता पशुहरूका बिचमा पनि हुन्छ । कृषि उपजहरूका बिचमा पनि हुन्छ । सहर, गाउँ, टोलहरूका बिचमा पनि हुन्छ । यी सबैलाई अब सुन्दरी प्रतियोगिताको नाउँ दिन र प्रचारप्रसार गर्नसके सबैको कल्याण हुने कुरामा शङ्का गरिरहनु पर्दैन । यस्तो प्रतियोगिता गर्नसके साग सुन्दरी, मुला सुन्दरी, आलु सुन्दरी, गाजर सुन्दरी, काउली सुन्दरी आदि इत्यादि सुन्दरी प्रतियोगिताहरू हाम्रा बस्तीमा सम्भव हुनेछन् । थपिदै जानेछन् । यस्ता सुन्दरी प्रतियोगिता अब ढिलो नगरी सर्वत्र चलाउनु पर्छ भत्रे मान्यता पिँडालुले पनि पालेको छ । अन्यथा नमात्रु होला, विचार आआफ्नू हो ।

पिँडालुमा एक्कासि यस्तो धारणाको विकास कसरी भयो भत्रे अनौठो जिज्ञासा तपाईंमा उत्पत्र हुनसक्छ । त्यो कुनै नौलो कुरो भएन र लुकाउनु पनि परेन । पिँडालुलाई लागेको छ- ‘कतै यस्तो सुन्दरी प्रतियोगिता हुँदै जाँदा हुनसक्ने पिँडालु सुन्दरी प्रतियोगितामा ‘पिँडालु सुन्दरी’ को पगरी पिँडालुकै पुर्पुरोमा ठोक्किन आउन के बेर ?’ धारणा विकासको गुदी कुरो त्यत्ति हो, अरू केही होइन । त्यसैले त्यति कुराको छिनोफानो नहोउन्जेल पिँडालुको ध्यान दिनरात एउटै नारामा केन्द्रित पुगेको छ । त्यो हो- ‘सुन्दरी प्रतियोगिता जिन्दाबाद ।’

(माटोको ममता, वर्ष १, अङ्क १, २०७३ आश्विन