देवीप्रसाद चापागाईंअङ्ग प्रत्यारोपणको भूकम्प
बरू सोही देशको फरक जात र वर्गको बुद्धि पनि हाल्न सकिन्छ । उनको नाक अलि बुच्चो थियो । चुच्चो नाक हालिमागे । आँखा, कान र नाकको बनोट एकदमै पृथक देखिन थाल्यो ।
देवीप्रसाद चापागाईं :
मान्छे आफूलाई ईश्वरको योग्यता प्राप्त गरेको दोस्रो हकदार ठानेर पक्क फुल्यो । त्यो मतलाई हाम्रा शास्त्रहरूले पनि ताली पड्काए । जसरी पनि बूढीलाई गोसाइँथान भने झैँ मान्छेलाई चाहिएको थियो आखिर त्यही । ऊ अन्य जीवभन्दा उच्च हुन पाउँदा गर्वले मख्ख छ । आनन्दले तृप्त छ ।
हुन पनि ईश्वर पछिको दोस्रो स्थान पाएको कुरा उसले देखाएको व्यवहारबाट छर्लङ्ग भएको छ । मुटु नयाँ बनाउन असमर्थ भए पनि पुरानोलाई टालटुल पारेर काम चलाइसकेको छ । पेसमेकर राखी ब्याट्री चार्ज गर्न सक्ने ह्याउ बनायो पनि । अरु प्राणी यथास्थानमै छन् । अनि चुरिफुरी नबढोस् त विचराको ? सामर्थ्य आधारमा हेर्दा उसलाई दावी गर्ने अधिकार पनि दिऊँ न त । किन असभ्य बन्नू ।
ईश्वर पनि कति जान्दछन् । एउटै वस्तुको हजारौँ लाखौँ स्वरूप र तह जन्माउँछन् । उही र उस्तै लाग्ने, झुक्किने वस्तु बनाइ दिएर औरिजिनलमा पुग्नै दिँदैनन् । मान्छे टाउको टेकेर यी… औरिजिनल भेट्टाएँ भनेर अट्टाहास गर्दछ । विचरा ! अघिल्लो भन्दा केही थप गुण भएको एक तह माथिको मात्र हातलागी । अर्को त्यो भन्दा माथिको देखेपछि हिस्स । अनि सुर हुन्छ गाँड कोराकोर । ओरिजिनलचाहिँ भगवानकै हातमा सुरक्षित । रावणले बाघको छालाभित्रको पार्वती र डुब्लीकेट सीता पाएझैँ । ईश्वरलाई थाहै छ ओरिजिनल आफैँसँग । मेरो यो ओरिजिनल भन्ने अहङ्कारी मानवलाई धुलो चटाइ दिन्छन् । अब मान्छे जावो हेर्या हेर्यै । नभए खाँचो नै के छ र उनलाई । गाडँको अपरेसन, हड्डीको जोडजाड छालाको सर्जरी, आँखाको शल्यक्रियामा एकहदसम्म ऊ सफल नै देखियो । कुनै समय डाक्टरहरूले ठाउँ ठाउँमा शिविर राखेर विविध उपचारका वान्की खडा गरे अरे । अङ्ग प्रत्यारोपणको बाढी नै आयो ।
एक समयमा दक्षिण एसिया, अफ्रिका र अन्य महादेशका थोर वहुत साना राष्ट्रहरूमा अङ्ग साटफेर (प्रत्यारोपण)को हुण्डरी नै चल्यो अरे । आफ्ना शरिरका अमिल्दा अङ्ग र रोगी अङ्ग विस्थापित गरी नयाँ अङ्ग हाल्ने हुटहुटीले घरखेत नै बेचिन थालियो अरे । आफ्ना गहनागुरिया र छोराको विवाहको सिक्रीसमेत बेची तयार भएछन् कति त । युवायुवतीको जमात मात्र होइन वृद्धवृद्धाहरू पनि आफ्ना छोराबुहारीलाई पत्तो नदिई नाति नातिनीहरूलाई पानीपुरी र चटपटे खान दिई बैंकबाट पैसा झिक्न लगाई खुसुक्क हिडेर काठमाडौंका गहतप्रसादले त गैरीखेत बेचेर सुगाढुङ्गे नाकको सर्जरी गरी तीलको फूलजस्तो नाक राखीमागेछन् । सुगाढुङ्गे भनी बारम्बार अपमानित भएका उनी आलोचनारहित भई हिँड्न पाएछन् ।
त्यसको प्रभाव वरिपरिका व्यक्तिलाई परिहाल्यो । भेडीखर्कका गोठाला तुलारामले खर्क बेचेर टेढो आँखालाई सोझो बनाए । उनको मानभाउ नै अर्कै । निम्नवर्गीय किसान परिवारदेखि उच्च पदस्त कर्मचारीलाई समेत अङ्ग प्रत्यारोपणले च्याप्पै छोप्यो । पार्टिका चवन्नी सदस्यदेखि केन्द्रिय अध्यक्षसम्मका व्यक्तिहरू पनि आ-आफ्नो नसुहाउँदा अङ्ग फेर्न लालायित भए । कुनै देशको महारानीको चिउँडो अलि भुत्ते थियो । राष्ट्रिय अन्तराष्ट्रिय मञ्चमा सार्वजनिक हुन निकै असहज लाग्थ्यो । बाबुले विवाहमा दाइजो दिएको पुतली दरबार बेचेर सुलुत्त परेको कम घनत्वको चिउँडो पाए पछि त प्रायः दरबारबाट राजाभन्दा बढी निस्किन थालिन् अरे ।
डाँडाघरे रिमाल दाइकी फुपू ब्याजमा पैसा लगाइ रहन्थिन् रे । आफ्नै भाइको मुटुको अपरेसन गर्नुपर्दा राम्रो खेत नै बेच्नुपरेको थियो । त्यस्तो बेलासम्म पैसा नझिकेकी उनले आफ्नो गाँडको अपरेशन गरिछन् । गाउँलेहरूले त्यसपछि गाँडाबुढी भन्न नै पाएनन् । दन्त, नासिका, पयर, ललाट, नितम्ब फेर्नेहरुको लर्को नै लाग्न थाल्यो । सेता कपाल उखेलेर काला कपालको जरा धेरैले प्रत्यारोपण गरे । चर्मको प्रत्योरोपण त झनै मौलायो । दाँत पनि कसैलाई कोदालीपाते त कसैलाई दारिमबियाँयुक्त ।
कसैलाई चम्किलो इनामेल भएको त कसैलाई घिउ रङको । नाकको प्रत्यारोपणमा तीलको फूल र गोलकाँक्री आकारको माग अधिक हुन थाल्यो । केही सिप नचले कुभिण्डो (कुष्माण्ड) को आकारमा पनि चित्त बुझाएरछन् कतिले त । वगैँचा बगैँचा दगुरेर स्याम्पल बटुल्नेको भीड उदेकलाग्दो हुन थालेछ । नेपालका सवै गाउँ र सहरहरुमा अङग प्रत्यारोपणले खुब प्रभाव जमायो रे । नेपाल, भारत, सुडान, नाइजेरिया, कोलम्बिया, सेनेगल, जिबुटी आदि देशहरु प्रभावित भए । आफ्रिकातिर चर्म प्रत्यारोपण (सर्जरी) व्यापक भयो । विहान बेलुका छाक टार्न मुस्किल गोराहरू रातारात शहरमा घरघडेरी खरिद गर्न सफल भए । कति त सबै काम मान्छेले नै गर्दछ भगवान छैनन् भनी अनीश्वरवादी प्रवचन दिन गाउँ गाउँ हिड्न थाले । जिब्रोमा करेन्ट लागेका नेपालका प्रधानमन्त्रीले धनगढीको घर बेची भेडे जिब्रोलाई चिवे चराको जिब्रो हालेर कानै खाने गरि चिच्याउन थाले ।
अङ्गका कारण आलोचनामा परेका आफ्ना लोग्नेहरुको अङ्ग प्रत्यारोपणमा माइतीले दिएको पेवा पनि रित्याए कति गृहणीहरुले । मान्छेहरु स्वशैलीमा निमग्न हुन थाले । बानियाँलाई पुराना भाँडा वेची नयाँ भाडाँलिएको दिनको मनोविज्ञान छताछुल्ल भए जस्तै । होटल, पसल, उपवन सवैतिर नौला नौला गफका गोजीहरु भरिए । प्रायः सार्वजनिक स्थल र घरटोलमा गफका एजेण्डा नै त्यही हुन्थ्यो । फेरिदो चिन्तन र जीवनशैलीले विविधता उजागर गर्यो । गधा, भेडो, गोरुजस्ता प्रतिकात्मक अर्थ वहन गर्ने शब्दहरुको प्रयोग घरमा राखेको नोकरलाई समेत कम प्रयोग हुन थालेको थियो रे ।
अङ्ग प्रत्यारोपण टोली अनेक बने नेपाल र भारतमा । अङ्ग प्रत्यारोपण टोलीमा टेम्पन (अमेरिकी), पासुरी होकापाइ(जापानी)को नेतृत्व थियो । मुगु जिल्लाका एक व्यक्तिले अङ्ग प्रत्यारोपणका लागि पैसा जोहो गर्दागर्दे ढिला भयो । घर खेत बेचेर ८५ लाख नगद जम्मा गरे । तर त्यतिखेरसम्म त्यो टोली नेपाल र भारतबाट हिँडिसकेको रहेछ । टोली सिड्नी पुगेको खबर उनले पाए । कतार एयरवेजबाट त्यहाँ पुगे । डा.जेगोसले प्रश्न गरे, ‘कुन अङ्ग फेरौँ ?’ उनले भने, ‘शरीरका अङ्ग मात्र फेरेर कुनै परिवर्तन आएन, मलाई बुद्धि नै फेरिदिनुहोस् । त्यो पनि अमेरिकी, चाइनिज र जापानिजमध्ये एक होस् ।’ डा.जेगोसले भने – ‘हामी हत्तपत्त बुद्धि प्रत्यारोपण गर्दैनौँ । गर्नु परे त्यही देशको नागरिकको मात्र । सोही देशको एउटाको अर्कोलाई । त्यो पनि सोही पुस्ताको मात्र ।’
उनले कड्किएर भने – ‘तिमीहरुको फि तिरौँला ।’ उनीहरुले अस्वीकार गरे । दूरदर्शिता, पारदर्शिता, तत्परता, बफादारिता सबै हस्तान्तरण हुन्छन् । त्यो काम गर्न हामी कदापि सक्दैनौँ । फेरि बुद्धि प्रत्यारोपण गर्न बिरामी र डाक्टर दुवैको देशको संसदले पारित गर्नुपर्दछ । आफ्नो मुताविक नहुने भएपछि उनी झोक्किएर हिँडे । डा.होकापाइले उनलाई फर्काएर ल्याए । उनले भने – ‘तपाईंको देशको कुनै आफ्नै उमेर समूहको मान्छेको बुद्धि प्रत्यारोपण गर्ने हो भने हामी विद्आउट फि गरिदिउँला । बरू सोही देशको फरक जात र वर्गको बुद्धि पनि हाल्न सकिन्छ ।’ उनको नाक अलि बुच्चो थियो । चुच्चो नाक हालिमागे । आँखा, कान र नाकको बनोट एकदमै पृथक देखिन थाल्यो । त्यो दिनबाट उनको मनोवृत्तिको अनुमान कसैले लगाउन सकेनन् ।
०००
२०८०/०४/०८
काठमाडौं
कार्टुन श्राेत : barakhari.com
