नेपाली हास्यव्यङ्ग्य अनलाइन पत्रिका

विश्व शाक्य :

एकदिन कामविशेषले म पार्दीतिर गइरहेको थिएँ । बाटामा चना चटपट बेच्ने धोतीभैया कराइरहेको सुनेँ- “चनाचटपट, चनाचटपट ।” त्यो बोली मैले कताकति सुनेको, परिचितझै लाग्यो । नभन्दै चनाचटपट बेच्ने त्यो मान्छे धोतीभैया रामखिलावन रहेछ । उसले मलाई देख्नेवित्तिकै भन्यो- “ओ दाजु नमस्कार ! हजुर शाक्य दाजु हो न ? पोहर दसहरा में जो भेट भएको थियो ।” “अरे भैया, रामखिलावन ! तिमीले मलाई पहिचान लियौ ?” मैले ठट्टयौलो पारामा भनेँ ।

“हजुरको कहाँ बिर्सिलिन्छ ?” उसले परिचित भाषामा भन्यो ।

“अनि के तिमी उबेलादेखि यहीँ थियौ ?” मैले जिज्ञासा राख्दै सोधेँ- ‘अनि के छ ? तिमीले फेरि सादीवादी गौ कि क्या हो ? अस्ति नै एकपटक कता हो न्युरोडतिर हो कि कता हो देखेको थिएँ । एउटी नेपाली केटी पनि थिई । तिमीले पहाडी केटीसँग बिहे गर्‍यौ कि क्या हो ?”

“अरे शाक्य दाजु ! उबेला दसहरा में हजुरके दोकान में आयो न उस् वक्त तक सादीवादी भएको थियोन । ओ एकोदिन के बात भयो, म यस्तै चना चटपट बेच्दै थियो । ओ नया सडक में एकथो सिनेमा हल छ न, के नाम छ त्यसको, हाँ वहाँ एकोदिन राममायासँग भेट भयो । ऊ चनाचटपट निकैय मनपराउँछ । उसलाई धेरैय पटक मुफत में पनि दियो । एकोदिन के भएछ कि दाजु, मसँग लिएर गएको चनाचटपट बेलुकी खाइलिएछ । उस रात में के भै लिएछ, मसँग सादी-वादी भएको सपना वपना देखिलिएछ । बस्, तब तो के थियो रातयभर छटपटछटपट भैलिएछ। ऊ सोनै सकेन। के छ न भोलि जब उसले यी बात कहिलियो तब मैले पनि झपाक से भनिलियो- “हेर राममाया ! तिमी मसँग सादी करी लिन्छ ? हमार तराई में ढेर सारी जमीन वमीन छ, बर्सात में पानी पानी भैलिन्छ वस् त्यत्तिमात्र हो । तब तो राममायाले भन्यो- “हुन्छ म तिमीसँग विवाह गर्छु । अनि त हाम्रो सादी भै लियो ।”

उसका कुरा सुनेर मैले हाँसो थाम्न सकिनँ । मैले हाँस्दै भनें- “एऽऽ त्यसोभए रामखिलावन, तिमीले राममायालाई चनाचटपट ख्वाएर रातभर छटपट पारेर झटपट बिहे पनि गरेछौ हगि ? अनि तिम्रो त्यो पोहोर इन्डिया पोइल गएकी स्वास्नी फर्केर आईभने के गछौं ?”

“के गर्ने दाजु ? हमार ओ मर्चबार में तलको बडका छिमेकी ने अपना जमीन में जो यँचा बाँध लगादिया ना तब से पूरा मर्चवार पानीय पानीय भैलियो । बडका सँग कौन कराइबो ? त्यो इन्डिया पोइल गएको स्वास्नी आयो भने उसलाई त्यही पानी मुनिया जो जमीन छ न उसी में बस भन्ने, अरु के भन्ने ?” “अनि दाजु आईसी होला नि ।” उसले आत्मीयतापूर्वक भन्यो- “हजुरसँग वो “के आईसी ?” मैले बुझेर पनि नबुझेझै गरेर सोधेँ- “आईसी नोट चाहिन्छ भने बैंकमा जाने नि, बैंकमा जति भने पनि पाइहालिन्छ नि । हामीसँग कहाँ आईसी हुनु ? तिमीले त हामीलाई पनि धोतिया नै मान्यौ कि क्या हो ?”

“लऽऽ… शाक्य दाजु हजुर गजबको बात करलिनुहुन्छ । नेपाल में आईसी नोट कहाँ पाइँदैन ? ओ खाली सिसी बोतलतस्तै हो । वह हिमालदेखि तराईयैसम्म जहाँ पनि पाइलिन्छ । दाजु गजब बात करलिनुहुन्छ । बरू बैंकमा आईसी पाइन्दैन, यहाँ हरमान्छे, हर दोकानवा में जहाँ पनि पाइलिन्छ । हजुर कस्तो बात करलिनुहुन्छ ?”

“कस्तो बात भन्ने नि अब, यस्तै बात नि । मैले पनि उसलाई जिस्क्याउँदै भनेँ- “तिमी धोतीले पो धोतीधोती बात करिलिन्छ । यहाँ पहाडमा बसेर धोती, आईसीको कुरा गर्छ ।”

“अरे दाजु ! आईसीको कुरा मात्र होइन, यहाँ नेपाल में तो सबैया बात धोतीय धोतीय छ । हजुरको वो छ न आलु, प्याज टमाटरदेखि सबैय बात धोतीय छ ।”

“के धोतीय छ ?” मैले उसलाई उक्साउँदै भनें- “मूला ! तिमीले हामीलाई पनि धोती बनाइदियौ । तिमीहरूले ल्याएका आलु, प्याज, टमाटर र चना चटपट खायो भन्दैमा हामी पनि धोती हुन्छौँ कि क्या हो ?”

“उ बात होइन दाजु ।” उसले स्पष्ट पार्ने कोसिस गर्दै भन्यो- “यहाँको पहाडी मान्छे छ न हामीको धोती बोल्छ, हाँ वो तो ठीकई छ । हामी तराई में धोती लगाउँछ, हामीलाई धोती भनिलियो वो बात ठीक छ तर यहाँ त नाम मात्र पहाडिया छ सब तो धोतीय धोतीय छ । सबथोक धोतीय धोतीय तो कर्छ ।”

“कस्तो धोतीय धोतीय छ ?” मैले अलि झर्केझै गरेर भनेँ “तिमी मोराले यस्तैयस्तै कुरा गछौ र त झोँक चलेर आउँछ ।”

“ओ झोँक भनेको के छ दाजु ?” उसले अनभिज्ञता जाहेर गर्दै सोध्यो । “के हुनु नि, तेरो टाउको…!” मैले पनि झिजो मान्दै भनेँ- “यार तिमी धोतीभैया । त्यति धेरै कुरा जानेको छ आफू झोँक भनेको थाहा छैन । कुनै दिन कसैको झोँकको फन्दामा पर्छ अनि थाहा पाउँछ झोँक भनेको के हो ?”
“वो के छ कि दाजु, हजुरको पनि थाहा छैन ।” उसले पनि मलाई अल्झायो ।

“के थाहा छैन ?” जिज्ञासु भएर मैले सोधेँ ।

“वही, वो जो नेपाल छ न…” उसले आफ्नो कुरा स्पष्ट पार्ने प्रयास गर्दै भन्यो- “वो तो नाम मात्र के छ । अरु तो सबैय धोतीय धोतीय छ ।” “मोरो धोती ..!” मैले जिस्किदै भनेँ “याँ पहाडमा बसेर मजासँग पैसा कमाइरहेको छ भन्दाखेरी भने सबैय धोतीय धोतीय छ भन्छ । के धोतीय छ यहाँ ? तिमीले के धोतिय देख्यौ यहाँ ?”

“लऽऽ..! सबैय त धोतीय धोतीय छ ।” उसले दृढताका साथ दोहोर्‍याउँदै भन्यो- “सबैय त धोतिया धोतिया छ । वो आलुप्याजवाला छैन वो धोतिया छ । वो खाली सिसी बोतल वाला छैन वो भी धोती छ । वो बाटो बनाउनेवाला वो भी धोतिया छ । हजुरको वो खाने को सामान से लेकर वो लगाने का कपडा- वपडा सबैय धोतीय धोतीय छ । बाहर लगानेवाला कपडा के बात छोड्लेनुस् दाजु, तपाईं और भाभीजी के वो भित्र लगाउने चड्डीबड्डी जो छ न वो भी धोतिया छ । पेटके भीतर से बाहरी शरीरतक का, शिर से पाउतक सब धोतीय धोतीय छ ।”

मुखले पनि बोल्दैछ हातले पनि चनाचटपट बनाउँदै छ । ग्राहकलाई चनाचटपट दिइसकेपछि उसले पुनः आफ्ना कुरा चालू गर्दै भन्यो- “वो के छ कि दाजु ! हामीलाई तपाईंहरू मधिसे, धोती भनिलिन्छ । और यो पनि भनिलिन्छ कि धोतिया नेपालको खा लियो । अरे दाजु धोतिया नेपालको के खा लियो ? जबजब नेपाल में सङ्कट परिलिन्छ वही धोतिया तो नेपालको बचाइलिन्छ । अब हेरिलिनुस् न नेपाल में वो २०४६ साल में आन्दोलन भयो न उस टायम में धोतीया नेता नेपाल में आएर भाषण-वाषण करिलियो । नेपालका सब नेता एक हो लियो और भन्छ, नेपाल में पर्जातन्त्र आइगयो । भन्छ ऊ ७ साल में भी तस्तै भयो । अहिले पनि तस्तै हुन्छ । तर के भयो कि दाजु ! ? नेपाल में पर्जा ती चाहरीका वहीं रह गयो तन्त्र तो बदलिएको बदलियै छ । वही भएर नेपाल आज तस्तो छ । सधैय पर्जातन्त्रके लिए हडताल, बन्द, चक्काजामका मन्त्र लेनि पढ्यो । अब दाजु तपाई नै भनिलिनोस् धोतीभैया तपाईंको के बिगारी लियो ? ऊ त तपाईयहरूको नचाइरहेको छ, बचाइरहेको छ ।”

चपाइरहेको पान थुक्दै उसले मतिर हेरेर भन्यो- “तपाईंके एउटा कुरा भनौं दाज्यू ?”

“भनन” मैले भनेँ ।

उसले फेरि खार्दै भन्यो- “तपाईं रिसाउनु त हुन्न ?”

“के भन्नुपर्ने हो धोती खुरुक्क भनन” मैले भनेपछि उसले मजाले पान चपाउँदै भन्यो- “हामीको के लाग्छ कि दाजु यहाँ तो नेता पनि छैन देवता पनि छैन । सबै तो उहीं धोतीया में छ । हिन्दू अधिराज्य कहलिने से के भयो सवैय देवीदेवता त उतै छ । एउटा बुद्भगवान् जो छ ऊ नेपाल को तराई में हमार वो मर्चवारके आसपास जन्म लिएको थियो । अहिले त भन्छ, ऊ पनि इन्डिया के उडीसा में जन्म लिएको। अब भन्नुस् यहाँ सबैय धोतीय नभए के हुनछ ?”

“त्यै भएर त भनेको, जिउँदो नेपालीलाई मरेको धोतीले पनि ठग्छ भनेर ।” मैले आफ्ना कुरालाई पुष्टि दिन भनें- “तिमीहरू पस्दाखेरी सियो भएर पस्छौ, एउटा लोटा लिएर बस्छौ अनि निस्कँदा हात्ती भएर निस्कन्छौ ।” “हामी के ठगिलिन्छ दाजु ?” उसले दिक्क मान्दै भन्यो- “हामी त आफ्नो मिहिनत करिलिन्छ, आफ्नो कामवाम करिलिन्छ, वो पनि मुस्किल छ । वो के छ भने दाजु, जो पनि आउँछ ‘साले धोती’ भन्छ और मोफत् में मुमफली खाइलिन्छ ।”

“अरे धोतीभैया !” मैले पनि थपेँ “तिमीहरूको अलिकति मुमफली र चनाकेराउ मात्र खाइदिया छ, हामीलाई त ठूला माछाले साना माछालाई निलिदियाझैँ निल्नु निलिसक्या छ ।”

“दाज्यू, हजुरहरूको के निल्नु ?” उसले कुरा समाउँदै भन्यो- “वो जो माछा भए पो निल्नु । यहाँ तो सबयी भ्याकुताजस्तो छ । भ्याकुता, वो भ्याकुताको के निल्ने ?”

“मोरो धोतीभैया, सोझो मान्छे भनेको त यहाँ बस्दाबस्दा कुरा पनि बेस्करी जान्ने भैसकेछ ।” मैले जिज्ञासा राख्दै भनेँ “यसले त झन् उल्टै हामीलाई नै भ्याकुतो बनाउँदो पो रहेछ । तिमीले यस्ता कुरा कसरी सिक्यौ हँ ?“ “के सिक्नुपर्छ जानिहाल्छ नि, यहाँ सवयी भ्याकुता तो छ नि ।” उसले निश्चिन्तताका साथ भन्यो- “सवयी खाली बोल्छ मात्र, ट्वारट्वार। पोखरियामा बस्ने वो भ्याकुताजस्तो, ट्वारट्वार, ट्वारट्वार… । अनि कसैले वो रामरो काम- बाम गर्‍यो भने स्याबासी तो कहाँ दिन्छ ? वो के छ पिछाडी से खुट्टा मात्र तानिलिन्छ । अनि भन्छ- “धोती हामीको खाइलियो ।” अनि भ्याकुता भएन ?” “हाँऽ…हाँऽऽ… धोतीभैया ! अहिले भने तिमीले ठीक कुरा भन्यौ ।” मेरो प्रतिक्रियामा ऊ मख्ख पर्‍यो ।

०००
‘मिस्टर मोमो’ (२०६५)
२०५९ भदौ ९, पोखरा ।