डा. छायादत्त न्यौपाने ‘बगर’हाम्रो शिक्षा
निजी विद्यालयमा पढाउने शिक्षक हाम्रै विश्वविद्यालयका उत्पादन हुन् । उनीहरूलाई त तपाईंहरूलाई जस्तो तालिमको व्यवस्था पनि छैन । उनीहरूले पढाएका सक्षम हुने तपाईंहरू तालिम प्राप्तले पढाएका कमजोर हुने रहस्य के होला ?
छायादत्त न्यौपाने :
(चिया पसलमा क र ख को संवाद सुन्दै गर्दा शिक्षा मन्त्रालयमा भेटेका कर्मचारीको पनि सम्झना भो )
क – होइन, यो शैक्षिक आन्दोलन केका लागि हो ? यसको खास आवश्यकता र औचित्य ?
ख – के भन्नुभा हामीले शिक्षामा धेरै काम गर्नु छ अनि आन्दोलनको अर्थ हुँदैन !
क – के गर्नुहुन्छ त्यस्तो विधि शैक्षिक परिवर्तन आन्दोलन गरेर ?
ख – यसैका लागि शिक्षक साथीहरू लागिरहनुभा छ नि शिक्षकका माग पूरा गराउन !
क – मागपत्रमा व्यक्तिगत सुविधा बाहेक नीतिगत बुँदा त एउटै छैन नि !
ख – पहिलो आवश्यकता त सुविधा नै हो नि !
क – कर्तव्य छाडेर अधिकारका पछि एकोहोरिन मिल्छ शिक्षक जस्तो उत्तरदायी व्यक्तिहरूले ?
ख – खाली पेट काम गर्न सकिँदैन नि हजुर !
क – समग्र नेपाली जनताको आय हेर्दा शिक्षकको सुविधा त्यति साह्रै कम जस्तो लाग्दैन नि,नेपालमा बसेर विदेशी सुविधा खोज्न त मिल्दैन होला !
ख – विदेशी सुविधा खोज्न त भएन, तर शिक्षणलाई सम्मानित पेसा बनाउनुपर्छ ।
क – हो, यो कुरा ठिक हो । शिक्षकले चिकित्सक, प्राविधिज्ञ, नेता, व्यावसायी, उद्योगपति उत्पादन गर्छन् तिनै उपेक्षित हुनु त भएन ।
ख – भन्न खोजेको यही त हो नि, बल्ल ठाउँमा आउनुभो !
क – हँ ! म पो ठाउँमा ?
ख – सही कुरा गर्नुभो नि !
क – तपाईंको पक्षमा भए ठिक नत्र बेठिक हुन्छ हो ?
ख – शिक्षक अन्यायमा छन् नि हजुर शिक्षक !
क – शिक्षक अधिकारमा भन्दा बढी कर्तव्यप्रति इमानदार हुनुपर्छ नि होइन र ? यसो नभएर सिङ्गो देश पछाडि रह्यो !
ख – हो, यसमा त दुई मत छैन तर यसमा शिक्षक मात्र जिम्मेवार छन् र !
क – खै त ! शिक्षक आफै आफ्नो काममा विश्वास गर्दैनन् ?
ख – किन नगर्नु नि गर्छन्, गरिराछन् ।
क – विश्वास भए, राम्ररी पढाए, किन आफ्ना छोराछोरी आफूले पढाउने ठाउँमा नपढाई निजी विद्यालयतिर दौडिने गरेको ? निजी विद्यालयका सञ्चालकलाई सुविधा कम भयो भनेर त पक्कै होइन होला !
ख – अहिले प्रतिस्पर्धा ठुलो छ नि । छोराछोरी पछि नपरुन् भनेर हो ।
क – य, त्यसो भए तपाईंहरूले पढाएकाले प्रतिस्पर्धा गर्न सक्दैनन् ?
ख – सक्छन् सक्न त अलिक गाह्रो पर्छ नि ।
क – निजी विद्यालयमा पढाउने शिक्षक हाम्रै विश्वविद्यालयका उत्पादन हुन् । उनीहरूलाई त तपाईंहरूलाई जस्तो तालिमको व्यवस्था पनि छैन । उनीहरूले पढाएका सक्षम हुने तपाईंहरू तालिम प्राप्तले पढाएका कमजोर हुने रहस्य के होला ?
ख – खै तपाईं के-के भन्नुहुन्छ ! यसको मतलब तपाईं शिक्षक विरोधी हो ?
क – पटक्कै होइन, म शिक्षकको सम्मान गर्छु तर पढाउन छाडेर राजनीति गर्ने झोले शिक्षककै कारण गरिबका छोराछोरीले राम्रो शिक्षा पाएनन् भन्ने मेरो ठहर हो ।
ख – होलान् कोही नपढाई तलब खाने !
क – होलान् किन ? धेरै छन् यस्ता । साधारण जनताले तिरेको करबाट तलब खाने तिनकै छोराछोरी नपढाइदिएर भविष्य अँध्यारोतिर धकेल्दिने त शिक्षक त हुन् नि !
ख – नीतिगत सुधार गरेर समता शिक्षा लागू गर्नुपर्छ ।
क – उसो भए तपाईंको नजरमा अहिले हाम्रो शिक्षानीति ठिक छैन ?
ख – हो नि, राम्रो छैन, पटक्कै छैन नि ।
क – के- के हुनुपर्छ हाम्रो शिक्षा राम्रो हुन ?
ख – शिक्षकले पनि मन्त्रालयका कर्मचारी सरह सेवासुविधा पाउनुपर्छ ।
क – अहिले नै बढी छ नि सुविधा, कार्य घण्टा र विदाका दिन गन्नु त !
ख – त्यो त भइहाल्छ नि, हुनै पर्छ । यो के सुविधा हो र !
क – हाम्रो भूगोल, प्रकृति, संस्कृति अनुकूल शिक्षा कस्तो हुनुपर्छ ?
ख – त्यो त विज्ञहरूले छलफल गर्नुपर्छ ।
क – कति वर्ष पढाउनु भो ?
ख – जुग भो नि १८ वर्ष ।
क – अनि त तपाईं विज्ञ होइन ?
ख – म त शिक्षक नि कसरी विज्ञ हुन सक्छु ।
क – तपाईं कुन विषय पढाउनुहुन्छ रे ?
ख – उम… म. नेपाली ।
क – (आफूले पढाउने विषय बताउन पनि….) नेपालीमा विद्यार्थीले के-के पढ्नुपर्छ ?
ख – सबै कुरा पढ्छन् ।
क – के हो नि सबै भनेको ?
ख – किताबमा भएका पाठहरू सबै ।
क – के कस्ता पाठ हुन्छन् किताबमा ?
ख – धेरै हुन्छन् नि पाठहरू ।
क – हँ, ती पाठको नाम पनि होला नि !
ख – हुन्छन् नि किन नहुने पाठहरूका नाम ।
क – कक्षा चारको पहिलो पाठको नाम ?
ख – य, मैले त ७ देखि माथि पढाउँछु ।
क – हो र ! सात कक्षाको पहिलो पाठ ?
ख- (माथितिर हेर्दै) उम….एकछिन है….उम (मन्त्रालयका कर्मचारी साथी र ख मित्रको जवाफ दिने तरिका उस्तै)
क – कस्तो हुनुपर्छ हाम्रो शिक्षानीति ? कर्मचारी
ख – यो त विज्ञले बताउँछन् !
क – शिक्षामा कति वर्ष काम गर्नुभो नि ?
ख – अस्थायी गरेँ ५ वर्ष, अहिले स्थायी भा १७ वर्ष भो । भनेसि जम्मा २२ वर्ष ।
क – शिक्षा मन्त्रालयमा २२ वर्ष काम गरेको मान्छे विज्ञ होइन ?
कर्म- हामी कहाँ विज्ञ हुनु ! विज्ञ त विदेशबाट आउँछन् ।
क- हँ, विदेशीले बनाइदिएको शिक्षा नीतिले हाम्रो शिक्षा हामी अनुकूल व्यावहारिक र जीवनोपयोगी हुन्छ ??
कर्म- खै ! हामीकहाँ जे गर्न पनि विदेशी खोजिन्छ, हुने भएर त होला हामीले आफैलाई विश्वास नगरेको !!
०००
पर्वत, हाल काठमाडाैं
