सक्षम र सवल प्रदेश,सुनिश्चित अधिकार

खुकुरीः अहिंसा र टोपी

हामी नेपालीहरू बुद्धका सन्तान हौँ । हिंसा मन पर्दैन । तर पनि खुकुरी भिर्छाैँ किन भने यो हाम्रो असली पहिचान हो । कमरमा साँच्चै इस्पातको सिरुपाते वा बुदुने खुकुरी भिर्न नपाए पनि मनमा खुकुरी छ ।

Nepal Telecom ad

गोपेन्द्रप्रसाद रिजाल :

विश्वमा छुट्टै किसिमले तयार गरिएको सादा वा बुट्टे कपडाको टाउकामा लाउने कपडालाई टोपी भनिन्छ । यो व्याख्या गर्ने कुरा त होइन सबैलाई थाहा भएकै कुरा हो । तर त्यही टोपीमा ठ्याक्क अगाडि पट्टि सजिएका जोर खुकुरी पनि क्रस पारेर लाए पछि मान्छेलाई एक किसिमको उर्जा मिल्दो हो ।

खुकुरी भनेको फलाम भन्ने धातुबाट पिटेर बनाएको अरु हतियार भन्दा छुट्टै देखिने एउटा हतियार हो । जस्को काम काटकुट, काटमार आदिमा आउँछ । तरवार, खुँडा, खुर्पा, चुप्पी, छुरा, कर्द, चकमक, चुलेँसी, कुटो, कोदालो, कोदाली, हँसिया, आँसी, बसिला, राँवो, फाली, करुवा आदि हतियारहरू एउटै आरनमा तयार हुने छुट्टा छुट्टै अस्तित्व बोकेका र फरक फरक काममा प्रयोग हुने हतियारहरू हुन् । यिनीहरू मध्ये कति वटाको त अस्तित्व नै अर्को हतियारले खोसी सक्यो जस्तै छुराको ठाउँ ब्लेडले लियो । चुलेँसीको पनि अस्तित्व सङ्कटमा छ । चकमकको त कतिपयले नाम नै सुनेको छैन होला । यस्तै यस्तै अरु पनि ।

युग अनुसार खुकुरीको काम र शान मान पनि फरक हँुदो रहेछ । पहिला पहिला हाम्रा पुर्खाहरू भोटो र लगौँटी, शिरमा टोपी, कमरमा पटुकी र पटुकीमा छड्के पारेर खुकुरीका सन्तान नै भनुँ कर्द, चकमक र खिसामा पहाडे कागज वा केराको दाम्चालाई दाँत भएको हँसियाले छ्याक छ्याक पार्दै हँसियाको दाँतमा अड्किएको रेशादार वस्तुलाई राम्रो खरानीमा मुछेर घाममा सुकाएर तयार पारेको झुलो हुन्थ्यो । त्यही खिसामा एउटा सानो दर्शन ढुङ्गो पनि हुन्थ्यो । यी सबै कुरा खुकुरी राख्ने दाबमा अटाएका हुन्थे ।
यति भए पछि मान्छे अभरमा पर्ने कुरैै थिएन । कतै टाढा बाटो हिँड्ने पर्ने भयो भने यी सामानका साथमा एउटा झोला, झोला भित्र सातु सामल, झोलो उझिण्डो भन्दा तल झोला ढाक्ने गरि एउटा बुर्कासन र एउटा रेडिको खास्टो या धुसा पट्याएर, एउटा डोरीले कसेर हिँडे पछि बास बस्ने घर खोज्नै नपर्ने । कसरी भन्नु होला ? बुढापाकालाई त थाहा नहुने कुरै भएन तर अहिलेका ठिटा ठिटीलाइ त यो कहानी नै बन्छ ।

बाटोमा जाँदै गर्दा रात पर्यो वा रात काट्नु पर्‍यो भने । बाटो छेउको झाडी तिर पस्यो र दापबाट खुकुरी झिक्यो । त्यो बेला बाँसघारी त जताततै हुने नै भयो । बाँसका खाँबा काट्यो । सुरिला सुरिला घोचा काट्यो । कटेरो बनि हाल्ने । छानामा सेउला र बारबेरलाई पनि सेउला चलायो । बाँधबुध गर्न बाँसका हाँगाका चोया बनायो । यस्को लागि भने कर्द चलायो । सुकेका पात भेला पारेर ओछ्याए पछि त्यस माथि बुर्कासन फिँजायो, एक छिन पल्टेर थकाइ मार्‍यो । अनि उठेर सुकेका झिँजामिजा भेला पारेर झुलो, चकमक र दर्शन ढुङ्गाको प्रयोग गरेर आगो बाल्यो पकायो खायो सुत्यो । के मा पकाउने भन्ने लागि राखेको होला ? भालु बाँसको फेद काटेर भाँडो बनाउन सकिन्छ त । चुङ्गे बनाएर पानी ल्यायो । ख्याल आनन्द होला त ? यी सबैको आधार भनेको त्यही खकुरी नै हो ।

वास्तवमा खुकुरी हिंसाको प्रतीक हो तर सही प्रयोगले यो हाम्रो नजिकको साथी पनि हो । अनि त बुद्धको देशमा खुकुरी उपहार दिन हामी नेपालीलाई कति पनि हिचकिचाहट लाग्दैन । हिंसा हत्या गर्न त यो युग मिसाइलको युग हो । एउटा कोठामा बसेर कम्प्युटरमा दिशा र दुरी मिलाएर क्लिक्क गर्दा संसार ध्वस्त गर्ने अणु बनाए अरे विकाशबादी ठान्ने विनाशकहरूले । कुन बेला कस्लाइ सनक चढ्छ अनि सखाप पार्छ ।

तर हामी नेपालीहरू बुद्धका सन्तान हौँ । हिंसा मन पर्दैन । तर पनि खुकुरी भिर्छाैँ किन भने यो हाम्रो असली पहिचान हो । कमरमा साँच्चै इस्पातको सिरुपाते वा बुदुने खुकुरी भिर्न नपाए पनि मनमा खुकुरी छ । दिलमा खुकुरी छ । चित्रैमा किन नहोस् कोटको कलरमा खुकुरी छ । कुममा खुकुरी छ । टोपीमा खकुरी छ । समग्रमा नेपाली भन्नु नै खुकुरी हो र खुकुरी भन्नु नै नेपाली हो । खुकुरी हाम्रो शान हो मान हो अहिंसाको प्रतीक हो । सही प्रयोगले खकुरी बुद्धको पुजा हो । जय खुकुरी !
जदौ !

०००
मैतीदेवी, काठमाडौं

Subscribe
Notify of
guest

0 Comments
Oldest
Newest Most Voted
Inline Feedbacks
View all comments
Nepal Telecom ad
चटनी

चटनी

गाेपेन्द्रप्रसाद रिजाल
स्वार्थ

स्वार्थ

गाेपेन्द्रप्रसाद रिजाल
फुलमन्त्रीले रक्सी छाड्यो रे…

फुलमन्त्रीले रक्सी छाड्यो रे…

गाेपेन्द्रप्रसाद रिजाल
पुरोहित बाको टुपी

पुरोहित बाको टुपी

गाेपेन्द्रप्रसाद रिजाल
म हान्दछु

म हान्दछु

गाेपेन्द्रप्रसाद रिजाल
म जान्दछु

म जान्दछु

गाेपेन्द्रप्रसाद रिजाल
काइदाको कञ्जुस

काइदाको कञ्जुस

शेषराज भट्टराई
धन्य ! कुर्सी

धन्य ! कुर्सी

डा. टीकाराम पोखरेल
कर्तव्यबोध

कर्तव्यबोध

कमला पन्थी अधिकारी
कन्फ्युजन

कन्फ्युजन

रमेश समर्थन
बास !

बास !

डा.रवीन्द्र समीर
0
Would love your thoughts, please comment.x
()
x