ऐनाभित्र चलखेल
गुदी भएकालाई ऐनामै हेर्ने हो भने ऐनाबाट टाढा राखी ऐना नै हेर्नुपर्छ । अरूलाई यस्तो र उस्तो भन्नुभन्दा आफ्नै अनुहार आफ्नै ऐनामा हेर्ने बुद्धि कहिले फिर्ने होला खै ?
ह्यारी- ८० :
तँ रोए जस्तो गर् म कुटे जस्तो गर्छु भन्ने विषयको सेटिङ नमिलेरै होला दण्ड दिने र पाउनुपर्नेबिच कलह चलिरहेको धेरै भयो । हुन पनि हो केही हुन्छ कि भनेर टाउको फेरियो तर गिदी फेरिएन, ऐना हेरियो तर अनुहार फेरिएन किनकि ऐनै फेरिएन । टाउको फेरिएको भए गिदी फेरिन्थ्यो । गिदी फेरिएको भए ऐना फेरिन्थ्यो र पो रैतीले ऐना हेर्दा आफू देख्थे । बल्ल ऐना फेरियो तर अवस्था फेरिएन । धेर न थोर जहीँ न तहीँ उही न त्यहीँ कुरा मिलेको छ । हिजोको अनुहार आज पनि उही ऐनामा उस्तै उस्तै देखिइरहेको छ भन्दा नपत्याउनुपर्ने कारण नै छैन । सत्यले शक्तिको र शक्तिले सत्यको पराजयका लागि जुगौँदेखि द्वन्द्व गरिरहेका छन् । शीर्षासनमा बस्ने मान्छेले र सीमामा बगेको नदीले जे गरे पनि हुन्छ भनेको शक्तिको आड भएरै त हो नि ।
ऐनाले भ्रममा पारेको जुगौँ भइसक्दा पनि हामी ऐनाकै विश्वास गर्दछौँ र सत्यकै वकालत गर्छौँ । यी सब देख्ने र देखाउनेकै खेला हो भन्न सकिन्छ । आखिर जतिसुकै छिपाए पनि सिसाको अपारदर्शी बनाइने तत्त्व सिसाको पछाडिको पारोको चर्चा कहिल्यै भएको पाइन्न । फारसीमा बोलिने आइना नै ऐना हो र ऐना नै दर्पण हो । फ्रेमभित्रको ऐनामा अनगिन्ती अनुहार देखिए तर सधैँ अनुहारले रूपरङ्ग परिवर्तन गर्दै गयो । कसैलाई पट्यारलाग्दो भए पनि नभए पनि ऐना ऐना नै हो । उही प्रतिबिम्ब देखाइरहन्छ । हुन त अति सूक्ष्म रूपमा नियाल्ने हो भने अघिको अनुहार अहिले बदलिइसकेको हुन्छ तर ऐना उही अनुहारको भ्रम छरिरहन्छ सत्तारूढे आकृतिझैँ । यो नै दृष्टिभ्रम हो ।
अझ भनौँ ऐनाको घरमा बसेर आफ्नो र अरूको अनुहार नछुट्याउने अवस्था अन्धकारले सिर्जना गर्दछ न कि अरू कुराले । आफ्नो अनुहारको बोक्रा ऐनामा हेरेर अर्काको अन्धालोचना वा अन्धसमर्थन गर्ने व्यवहार कहीँ छ भने त्यो मृगमरिचिका हो । शिशमहलमा बसेर अरूलाई ढुङ्गा हान्ने प्रवृत्तिको विकासले मनमैयाँ र ऐनाको करामत आँकलन गर्न सकिन्छ । दुलाहा दुलहीलाई सोह्र शृङ्गार गरिदिएपछि कस्तो भइएछ भनी हेर्न कसलाई खुल्दुली जाग्दैन होला र ? तर ऐना र त्यसमा पर्ने प्रकाशको ख्याल गर्न नसक्ने हो भने ऐनाबाट सत्तारूढेले स्वच्छ र भ्रष्टाचाररहित मुद्राबाहेक केही देख्तो रहेनछ ।
चर्केको ऐ्नाबाट कुच्चेको, भत्केको, चर्केको, फुटेको, कुच्चिएको, टुक्रेको, धसिएको एकाकार, त्रिभुजाकार, आयाताकार, वृत्ताकार, निराकार आयामका मुखाकृति देखिन्छन् । यी सबै हाम्रा हलीका दर्पण हुन् । सायदै वेदव्यासको बिम्ब ऐनाव्यासलाई थाह हुने नै छ । मकैका घोगा भाँचेजस्तो नाकको डाँडी भाँच्नुपर्ने भ्रष्टले जुहारतजडित आलमारीका ऐनामा हेर्दा सबैलाई कि भ्रष्ट देख्छ कि चोखै रहेको प्रस्ट देख्छ । फाइल लुकाएको ऐनाबाट देख्ता देख्तै कृष्णले मथुरामा राज गर्ने कंसलाई व्यवहार गरेझैँ गर्दै जानुपर्छ । सिधा हेर्दा केही नदेखिने यो फतुरे काकाको ऐनामा कर्मचारीले सेटिङ मिलाएझैँ मिलाउँदा तीन त्रिलोक चौध भुवन देखिन्छ बा !
अवैध संरचनामा वैधताको लेप लगाउने योजनाविद्देखि समानुपातिकबाट निधारमा ट्यास्स नातो टाँसेर दज्र्यानी पाएका कुमार कुमारीहरूको हालीमुहालीलाई बबुरा रैती चर्केको ऐनामा हेर्न बाध्य भएका छन् । उड्नेदेखि गुड्नेसम्मका थोत्रामोत्रा वाहनलाई घुयँेत्राले बेर्ने कारण सेटिङमा सोहोरेर खानेहरूको बिगबिगीले नै हो । अर्काको आश मार्न र लास ओसार्न पल्केकाले अरूको सास पनि जोगाउनुपर्छ भन्ने चेत भएको खाउडो कहिल्यै पनि ऐनामा हेर्न सकेनन् । आफ्नो वैध तर अर्काको अवैध देख्ने रहस्यमयी त्यो ऐनामा जमेको धुलोले कहिल्यै मुलासनेलाई भ्रमबाट मुक्त राख्न सकेन ।
जुन घुम्तीबाट चियाए पनि त्यही रानु माहुरीरूपी कुर्सीमा टाँसिएर बसेका भाले मौरीले कर्मी मौरीबाट जोहो गरिएको मह खाइरहे, चाखिरहे । ऐनामा यिनै दृश्य नियालिरहेका केही सिकारी अच्छिउँ बच्छिउँहरूले मौका पाउनासाथ घार चुसेर थोत्रो बनाउँदा पनि ऐना कहिल्यै फेरिएन रूप उही देखाइरह्यो । हेर्नेको आँखामा फुलो परेपछि ऐनामा देश दुखेको देखेर ऐना नै सुम्सुम्याएर बस्ने अझ भनौँ परावर्तित आकृतिलाई भ्रममा झम्टेर ऐना चकनाचुर बनाउँदै घाइतेलाई त्रिशूलीमा कहिलेसम्म खोजिरहने हँ ?
ऐनामा आरोपीलाई देख्ने हो कि सोझालाई देख्ने हो अब ऐनाको भ्रम चिर्नुपर्छ । अब ऐनाले टाउको छान्नुपर्छ । गुदी भएकालाई ऐनामै हेर्ने हो भने ऐनाबाट टाढा राखी ऐना नै हेर्नुपर्छ । अरूलाई यस्तो र उस्तो भन्नुभन्दा आफ्नै अनुहार आफ्नै ऐनामा हेर्ने बुद्धि कहिले फिर्ने होला खै ? अस्तु !
०००
गोकर्णेश्वर- ५, काठमाडौँ
२०८१ साल श्रावण १९ गते शनिबार ।
Subscribe
Login
0 Comments
Oldest