
सत्र हजारको कथा !
तपाईंले सत्र हजार जम्मा गर्नुभयो, अनि त्यसको भोलिपल्ट कुनै न कुनै नयाँ समस्या तपाईंको ढोकामा टकटक गर्न आइपुग्छ। “हैन, यो पैसा त मेरो एक कामको लागि थियो, यो अब अर्को समस्याले खोस्ने भयो ?”

उमेश रेग्मी :
सत्र हजार भनेको के हो ? पैसा ? सपना ? जिन्दगी ? सायद ती सबै, र अझै धेरै ! आजकल त सत्र हजार भन्नासाथ मान्छेको मुखबाट एकैचोटि, “हे भगवान् !” निस्कन्छ। हुन त यो ‘सत्र हजार’ भन्ने रकम नेपालमा खासै ठूलो होइन, तर हाम्रा मन र बोलीमा यसको महत्त्व भने बिल गेट्सको बैंक खाताजत्रै देखिन्छ। यस्तो लाग्छ, मानौं, कुनै ठुलो महादेवको मन्त्रजस्तो छ, जसले गर्दा मानिसको होश हराउँछ ।
हाम्रो नेपाली समाजमा सत्र हजारको चर्चा गर्ने मौका कसैले पनि छोड्दैन। स्कुलका शिक्षकदेखि लिएर मन्त्रीसम्म, यो शब्दले धेरैको मुटुमा चोट पुर्याएको छ। “ए सत्र हजार !” भन्ने शब्दले हरेक मान्छेको जीवनको कुनै न कुनै कोल्टेमा मज्जाले झड्का दिएको छ। हुन त हाम्रो देश गरिब हो, तर हामीलाई पैसाको महत्त्व बुझाउन कुनै आवश्यकता छैन। सत्र हजार भनेपछि सबैले महसुस गर्छन् कि यो रकम जीवन र मृत्युबीचको सेतु जस्तै हो। एउटा केटा कलेजमा प्रेमिका पट्याउने सपना देख्छ भने ऊ सोच्दछ, “ओहो, बाइक त किन्ने पर्यो। तर, बजेट ? सत्र हजार!” बिचरा, सपना त्यही टेबलमै तुहिन्छ। त्यसैले हामी नेपालीको जिन्दगीमा सत्र हजारले यति गहिरो जरा गाडेको छ कि यसले हाम्रो दिमागमा एउटा यस्तो ठूलो आतंक मच्याएको छ, जुन कुनै परिक्षाको नतिजाले पनि मच्याउन सक्दैन।
नम्बर जतिसुकै किन नहोस, शुरुवात ‘एक’ बाट हुने हो। सत्र हजारको शुरुवात पनि त्यसैले एकबाट नै भएको थियो। तर त्यो ‘एक’ कहिले, कहाँबाट, किन र कतिखेर उच्चारण गरियो ? यो जान्नु जरुरी छ। भनिन्छ शुरुवात सधैं गाह्रो हुन्छ। त्यसैले होला त्यो ‘एक नम्बर’ बर्षौसम्म उकुसमुकुस गरेर शुरुवाती दिन कुरिरहेको थियो। जब शुरु भयो, त्यसपछि उसले एक माथि एक थप्न थाल्यो अनि सय बन्यो, हजार बन्यो र बन्यो सत्र हजार। नम्बरको यो हिसाब किताबमा घटाउ थिएन शायद त्यसैले नम्बरहरु जोडिनै रहे। कुनै बेला एक मुष्ठ जोडिए, कुनै बेला गुणात्मक रुपले थपिए तर यिनीहरुको भाग लागेन न त संख्या घट्यो।
एक नम्बर जाबोले के नै पो लछार पाटो लाउँछ भनेर केहि कुर्लिएका पनि थिए शुरुवाती दिनहरुमा तर तिनीहरुलाई के थाहा एक, एक गर्दा गर्दै कति छिटो सत्र हजार पुगिहाल्छ भनेर। गन्नेहरुले नम्बर गणना गरिरहँदा गणना गर्न नजान्नेहरु केवल मूकदर्शक भएर हेरी मात्र रहे। अनि कोहि आफैलाई उपबुज्रुक ठान्नेहरु सामान्य संख्यालाई कमजोर सोच्दा आफै पलायन भए। सत्र हजारले ठुलै संख्याको रुप लियो साथै यो संख्या सबैको लागि एउटा उदाहरण बन्न पुग्यो।
त्यसैले होला बैंक खाता खोल्न जाँदा पनि सत्र हजारको समस्या। “खाता खोल्न न्यूनतम सत्र हजार चाहिन्छ।“ बैंकको ढोका छिर्नुअघि नै सारा सपना ध्वस्त हुन्छन अनि, बिचरा खाता खोल्न आएका मान्छेले सोच्छ, “हैन, यो खाता मेरो जीवनका लागि हो कि बैंकका लागि हो ?”
पैसा जम्मा गरेपछि पनि यो रकम तपाईंको जिन्दगी भरको गुनासो बन्छ। “तँलाई थाहा छ, मेरो खातामा सत्र हजार मात्र बाँकी छ”, भन्ने गुनासो नेपालीहरूको आइडल वाक्य हो। यो यस्तो रकम हो, जसले मानिसलाई कहिल्यै खुसी बनाउँदैन। यसलाई हेर्दा बैंकको ब्यालेन्स त सस्तो जोक जस्तो लाग्छ।
हाम्रो देशमा सत्र हजार एउटा ठूलो योजना बनाउन काफी छ। काठमाडौंबाट पोखरा जाने बसका खलासीले सत्र हजार जम्मा गरेर बाइक किन्ने सपना देख्छ। “ओहो, अब म बाइक चलाएर ‘भाइब’ दिने मान्छे बन्छु,” भन्दै आफूलाई फिल्मको हिरोजस्तो ठान्छ। तर, बाइकलाइ पेट्रोल चाहिन्छ भन्ने कुरा उसले कहिल्यै सोच्दैन। अनि, त्यो पेट्रोल हाल्न कति लाग्छ ? सत्र हजार!
यता, व्यवसायीहरूले पनि सत्र हजारलाई यस्तो बनाएका छन्, मानौं, यो पैसा नभई जिन्दगी चलाउने इन्धन हो। एउटा सस्तो पसलमा गएर मोबाइल हेर्ने बित्तिकै सेल्सम्यान भन्छ, “सर, यो मात्र सत्र हजारमा छ।” बिचरा ग्राहक सोच्न थाल्छ, “अब मेरो तलबको आधा मोबाइलमा जाने भयो।”
अब दर्शनको कुरा गरौं। सत्र हजारले मानिसको सोचाइमा कस्तो प्रभाव पार्छ ? मानौं, एक जना दार्शनिकले भने, “सत्र हजार प्राप्त गर्न त त्याग गर्नुपर्छ।” अनि अर्को दार्शनिक भन्छ, “त्याग त गरियो, अब त सत्र रुपैयाँ पनि बाँकी छैन।”
यो सत्र हजार एउटा यस्तो अनौठो दर्शन हो, जसले मानिसलाई खुसी र दुःखी दुवै बनाउन सक्छ। तपाईं सोच्नुस्, तपाईंले धेरै दुःख गरेर सत्र हजार जम्मा गर्नुभयो। अनि के भयो ? अर्को दिन तपाईंको साथीको बिहे भयो, र गिफ्ट किन्न जानुपर्ने भयो। त्यो गिफ्टमा पनि तपाईंले त्यही सत्र हजार खर्च गर्नुभयो। अनि तपाईं सोच्नुहुन्छ, “मैले दुःख गरेर पैसा कमाएको कि सिध्याउनको लागि ?”
सत्र हजार एउटा सस्पेन्स पनि हो। यसको सस्पेन्स भनेको तपाईंले यो रकम कहिल्यै सम्हाल्न सक्नुहुन्न। मानौं, तपाईंले सत्र हजार जम्मा गर्नुभयो, अनि त्यसको भोलिपल्ट कुनै न कुनै नयाँ समस्या तपाईंको ढोकामा टकटक गर्न आइपुग्छ। “हैन, यो पैसा त मेरो एक कामको लागि थियो, यो अब अर्को समस्याले खोस्ने भयो ?”
सत्र हजार एउटा जादुजस्तै पनि हो। जति जम्मा गरे पनि हराउँछ। जति कमाए पनि पुग्दैन। अनि जति गुमाए पनि, हामी भन्छौं, “हो, जिन्दगी यस्तै हो।”
यसरी नै सत्र हजारको नाटक निरन्तर चलिरहन्छ। नेपालमा सत्र हजारको महत्व सायदै कम हुनेछ। यो नम्बर भनेको नेपाली समाजको आत्मा हो। यसले हाम्रा सपनाहरूलाई सास दिन्छ र कहिलेकाहीँ सास फेर्न पनि दिँदैन।
त्यसैले, सत्र हजार भनेको पैसा मात्र नभएर हाम्रो सोचाइ र सपनाको अभिन्न हिस्सा हो। तपाईंले सत्र हजार बचाउनुभयो भने पनि रमाइलो हुन्छ, र गुमाउनुभयो भने पनि एउटा जोक बन्छ। नेपालीहरूका लागि, सत्र हजार भनेको जिन्दगी चलाउने एउटा रहस्य हो, जसले कहिल्यै पनि खुकुलो हुन दिँदैन।
अन्त्यमा, तपाईं सत्र हजारको कुरा गर्दा मुस्कुराउनुस्। किनभने, हाँसो भनेको यो रकमभन्दा ठूलो सम्पत्ति हो, जसको मूल्य कहिल्यै सत्र हजारमा नाप्न सकिँदैन।
०००
वेलायत
Subscribe
Login
0 Comments
Oldest